H αναβάθμιση του Δημόσιου Πανεπιστημίου βασική προτεραιότητα της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης για τη Νέα Δημοκρατία – ομιλία στην 83η Τακτική Σύνοδο Πρυτάνεων

Η Τομεάρχης Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων της Νέας Δημοκρατίας, Βουλευτής Επικρατείας, Νίκη Κ. Κεραμέως, κατόπιν της ομιλίας που απηύθυνε στην 83η Τακτική Σύνοδο των Πρυτάνεων στην Αλεξανδρούπολη, έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Η Κυβέρνηση τα τελευταία δύο χρόνια έχει αποδείξει πως πορεύεται χωρίς στρατηγική στόχευση και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Μέχρι σήμερα, δεν έχουμε δει καμία ολοκληρωμένη νομοθετική παρέμβαση για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, μόνο εμβαλωματικού τύπου διευθετήσεις και αποσπασματικές ρυθμίσεις.

Μετά λύπης διαπιστώσαμε ότι και οι πρόσφατες εξαγγελίες του Υπουργού στην έκτακτη σύνοδο των πρυτάνεων κινούνται στην ίδια κατεύθυνση, είναι εξαιρετικά ασαφείς και αφήνουν ερωτηματικά ως προς τη δυνατότητα και τις ουσιαστικές λεπτομέρειες υλοποίησής τους. Οι σχεδιαζόμενες ρυθμίσεις δεν ανταποκρίνονται στις αρχές αυτονομίας και αξιοκρατίας που θεωρούμε ότι πρέπει να διέπουν τα εκπαιδευτικά μας πρότυπα. Μεταξύ άλλων, οι εξαγγελίες για το πλαίσιο των μεταπτυχιακών και η θεσμοθέτηση των «Περιφερειακών Συμβουλίων Ανώτατης Εκπαίδευσης» προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία.

Η δική μας λογική, η δική μας επιλογή συνοψίζεται στο δίπτυχο «ελεύθερο σχολείο» – «αυτόνομο Πανεπιστήμιο». Σχολεία και Πανεπιστήμια που μπορούν να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, να διαφοροποιούνται και να αυτενεργούν.

Στη Νέα Δημοκρατία, με κεντρική στόχευση την αναβάθμιση του Δημόσιου Πανεπιστημίου, εργαζόμαστε με πίστη και όραμα πάνω στο πρόγραμμα για την επόμενη μέρα. Ενδεικτικά, κάποιες από τις κατευθύνσεις του προγράμματος αυτού:

• Ουσιαστική ενίσχυση της αυτονομίας και αυτοδιοίκησης των Ιδρυμάτων.
• Αποκατάσταση της λειτουργίας των Συμβουλίων Ιδρύματος.
• Μεγαλύτερη σύνδεση της εκπαίδευσης και της έρευνας με την παραγωγική διαδικασία.
• Κίνητρα για την ενίσχυση της εξωστρέφειας των πανεπιστημίων και των συνεργασιών με ιδρύματα του εξωτερικού. Έμφαση στη δημιουργία ξενόγλωσσων προγραμμάτων.
• Διαρκής τακτική αξιόλογηση των προγραμμάτων σπουδών, των διδασκόντων και των ιδρυμάτων, καθώς και πιστοποίηση από μια ισχυρή Ανεξάρτητη Αρχή.
• Καλύτερη αξιοποίηση, αλλά και διεύρυνση, των χρημοτοδοτικών εργαλείων για την επίλυση χρόνιων ζητημάτων.

Για τη Νέα Δημοκρατία, η αναβάθμιση του Δημόσιου Πανεπιστημίου αποτελεί βασική προτεραιότητα της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Θεωρούμε, βεβαίως,  αναγκαία την αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος και την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων, καθώς θα λειτουργήσει ως καταλύτης για την αναβάθμιση της Ανώτατης Εκπαίδευσης εν συνόλω, αλλά και θα δώσει την ευκαιρία να καταστεί η χώρα μας περιφερειακό κέντρο Ανώτατης Εκπαίδευσης, προσελκύοντας σημαντικές επενδύσεις και δημιουργώντας δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας. Για να μπορέσουμε να ξεφύγουμε από τη θλιβερή εσωστρέφεια και τις ιδεοληψίες που κρατούν δέσμιο το εκπαιδευτικό μας σύστημα και ακυρώνουν την αναπτυξιακή του προοπτική. Με ισότητα ευκαιριών, με αξιοκρατία και διαφάνεια, με υπευθυνότητα και αποτελεσματικότητα.»

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας:

Αξιότιμοι κύριοι Πρυτάνεις και Πρόεδροι των Ελληνικών Πανεπιστημίων,

Είναι μεγάλη η τιμή να βρίσκομαι ανάμεσά σας, ανάμεσα στα ερίτιμα μέλη της Ακαδημίας της χώρας και σας ευχαριστώ θερμά για την πρόσκληση. Σήμερα, βρίσκομαι εδώ εκπροσωπώντας τον Πρόεδρο της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, κ. Κυριάκο Μητσοτάκη, αλλά και ως επικεφαλής του τομέα Παιδείας της Νέας Δημοκρατίας. Βρίσκομαι εδώ για να σας γνωρίσω και να με γνωρίσετε, για να ακούσω τις θέσεις σας, θέσεις που αφορούν τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα συνολικά, αλλά και διακριτά ανά ίδρυμα και περιφέρεια.

Η Κυβέρνηση τα τελευταία δύο χρόνια έχει αποδείξει πως πορεύεται χωρίς στρατηγική στόχευση και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά και στην παιδεία γενικότερα. Μέχρι σήμερα, δεν έχουμε δει καμία ολοκληρωμένη νομοθετική παρέμβαση για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, μόνο εμβαλωματικού τύπου διευθετήσεις και αποσπασματικές ρυθμίσεις, που αποσκοπούν σε βραχυπρόθεσμη μικροδιαχείριση. Χαμηλές προσδοκίες και απουσία οράματος.

Και μετά λύπης διαπιστώνουμε ότι και οι πρόσφατες εξαγγελίες του Υπουργού στην έκτακτη σύνοδο των πρυτάνεων κινούνται στην ίδια κατεύθυνση, είναι εξαιρετικά ασαφείς και αφήνουν ερωτηματικά ως προς τη δυνατότητα και τις ουσιαστικές λεπτομέρειες υλοποίησής τους, αλλά και, εν τέλει, ως προς τις ίδιες τις προθέσεις του Υπουργού. Οι σχεδιαζόμενες ρυθμίσεις δεν ανταποκρίνονται στις αρχές αυτονομίας και αξιοκρατίας που θεωρώ ότι πρέπει να διέπουν τα εκπαιδευτικά μας πρότυπα. Αναμένουμε την εξειδίκευση των προτάσεων του Υπουργού αύριο ενώπιόν σας, ωστόσο, αρκετές από τις εξαγγελίες προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία.

Συγκεκριμένα:

Πρώτον, το πλαίσιο για τις μεταπτυχιακές σπουδές. Πρόκειται για ένα πλαίσιο υπέρμετρα περιοριστικών ρυθμίσεων, ο ορισμός θα έλεγα αυτού που αποκαλούμε overregulation. Πού θα οδηγήσουν οι ρυθμίσεις αυτές; Εκτιμώ ότι ελλοχεύει ο κίνδυνος οι ρυθμίσεις αυτές να βραχυκυκλώσουν τα πανεπιστήμια, να καταστήσουν τα μεταπτυχιακά τους προγράμματα μη ανταγωνιστικά και μη βιώσιμα. Και βεβαίως ουδείς λόγος γίνεται από το Υπουργείο για εξωστρέφεια, για υιοθέτηση επιτυχημένων διεθνών πρακτικών, για διασύνδεση με την αγορά εργασίας, για ουσιαστική εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση.

Δεύτερον, μετά τη συστηματική υποβάθμιση, από την αρχή της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ, και την αποψίλωση των Συμβουλίων Ιδρύματος από ουσιαστικές αρμοδιότητες, έρχεται τώρα και η τυπική κατάργησή τους.

Τρίτον, ανησυχητικά θολό είναι και το πλαίσιο των «Περιφερειακών Συμβουλίων Ανώτατης Εκπαίδευσης». Ποιος ο ρόλος και ποιες οι αρμοδιότητές τους; Ουδείς γνωρίζει. Η ανησυχία μας όμως είναι συγκεκριμένη: να μην δημιουργηθεί μία νέα υπερκείμενη, γραφειοκρατική δομή που μέσω των αρμοδιοτήτων της και συγκεκριμένα μέσω του ελέγχου της ροής χρηματοδότησης, να περιορίσει το αυτοδιοίκητο των Ιδρυμάτων. Εμείς ασφαλώς και θα στηρίξουμε νέα αναπτυξιακά εργαλεία που προάγουν την έρευνα και την καινοτομία, και που μπορούν να αξιοποιήσουν τυχόν συνέργειες και οικονομίες κλίμακος σε περιφερειακό επίπεδο, όχι όμως νέες δυσκίνητες, γραφειοκρατικές δομές, που θίγουν το αυτοδιοίκητο των Πανεπιστημίων.

Τέταρτον, ορισμένες από τις εξαγγελθείσες ρυθμίσεις για τη διοίκηση των ιδρυμάτων είναι εμφανώς μη λειτουργικές, όπως για παράδειγμα η εκλογή αντιπρυτάνεων από ξεχωριστή λίστα.

Κυρίες και κύριοι, για τη Νέα Δημοκρατία, η αναβάθμιση του Δημόσιου Πανεπιστημίου αποτελεί βασική προτεραιότητα της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Για να μπορέσουμε να ξεφύγουμε από τη θλιβερή εσωστρέφεια και τις ιδεοληψίες που κρατούν δέσμιο το εκπαιδευτικό μας σύστημα και ακυρώνουν την αναπτυξιακή του προοπτική. Πώς; Με ισότητα ευκαιριών, με αξιοκρατία και διαφάνεια, με υπευθυνότητα και αποτελεσματικότητα.

Η δική μας λογική, η δική μας επιλογή συνοψίζεται στο δίπτυχο «ελεύθερο σχολείο» – «αυτόνομο Πανεπιστήμιο». Σχολεία και Πανεπιστήμια, που μπορούν να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, να διαφοροποιούνται και ν’ αυτενεργούν. Σχολεία και πανεπιστήμια, τα οποία δεν ελέγχονται ασφυκτικά από το Υπουργείο Παιδείας, αλλά που εποπτεύονται παραγωγικά και με κριτήρια ποιότητας.

Κυρίες και κύριοι, με κεντρικό ζητούμενο την αναβάθμιση του Δημόσιου Πανεπιστημίου, εργαζόμαστε πάνω στο Πρόγραμμα για την επόμενη μέρα.

Αναφέρω ενδεικτικά μερικές από τις κατευθύνσεις του προγράμματος αυτού:

• Ουσιαστική ενίσχυση της αυτονομίας και αυτοδιοίκησης των Ιδρυμάτων. Προς αυτή την κατεύθυνση έμφαση θα δοθεί στην άμεση έκδοση από τα ιδρύματα των οργανισμών και εσωτερικών κανονισμών των Α.Ε.Ι.
• Αποκατάσταση της λειτουργίας των Συμβουλίων Ιδρύματος ως απαραίτητο βήμα για να υπάρχει περισσότερη λογοδοσία και εσωτερική εποπτεία της ασκούμενης διοίκησης. Και βεβαίως γνωρίζουμε ότι έχουν εκφραστεί διαφορετικές απόψεις σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας των συμβουλίων αυτών, οι οποίες θα πρέπει να ληφθούν υπόψη στην επαναλειτουργία τους.
• Μεγαλύτερη σύνδεση της εκπαίδευσης και της έρευνας με την παραγωγική διαδικασία. Στην ίδια κατεύθυνση, θα δοθούν κίνητρα για τη συνεργασία μεταξύ πανεπιστημίων και νεοφυών επιχειρήσεων, την εφαρμοσμένη έρευνα και τα επιχειρηματικά οικοσυστήματα.
• Κίνητρα για την ενίσχυση της εξωστρέφειας των πανεπιστημίων και των συνεργασιών με ιδρύματα του εξωτερικού. Έμφαση στη δημιουργία ξενόγλωσσων προγραμμάτων.
• Δημιουργία νέου ακαδημαϊκού χάρτη της χώρας με κίνητρα για δημιουργία clusters και επίτευξη οικονομίας κλίμακας στις υποδομές. Λέμε ναι στο συγκερασμό δυνάμεων, αλλά με διακριτούς ρόλους, σεβασμό στο αυτοδιοίκητο και σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές.
• Διαρκής τακτική αξιόλογηση των προγραμμάτων σπουδών, των διδασκόντων και των ιδρυμάτων, καθώς και πιστοποίηση από μια ισχυρή Ανεξάρτητη Αρχή.
• Καλύτερη αξιοποίηση, αλλά και διεύρυνση, των χρημοτοδοτικών εργαλείων για την επίλυση χρόνιων ζητημάτων. Γιατί, για παράδειγμα, να μην δρομολογήσουμε και συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα στον τομέα των υποδομών, όπως για την κατασκευή νέων φοιτητικών εστιών που είναι απαραίτητες σε πολλά ιδρύματα;

Κλείνοντας, επιτρέψτε μου να σημείωσω ότι η αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος, συμπεριλαμβανομένης και της ίδρυσης μη κρατικών πανεπιστημίων, μπορεί να γίνει – κατά την άποψη μας – καταλύτης για την αναβάθμιση της Ανώτατης Εκπαίδευσης εν συνόλω αλλά και μία ευκαιρία να καταστεί η χώρα μας περιφερειακό κέντρο Ανώτατης Εκπαίδευσης, προσελκύοντας σημαντικές επενδύσεις και δημιουργώντας δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας.

Κυρίες και κύριοι, θα ήθελα να κλείσω, τονίζοντας ότι γνωρίζουμε ότι το ανθρώπινο δυναμικό των πανεπιστημίων μας φέρνει εις πέρας ένα πολύ δύσκολο έργο υπό αντίξοες συνθήκες. Το ελάχιστο που οφείλει η Πολιτεία είναι να αναγνωρίσει την τιτάνια αυτή προσπάθεια και να κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της για την ουσιαστική αναβάθμιση των δημόσιων Πανεπιστημίων.

Θα σταματήσω εδώ, καθώς σήμερα βρίσκομαι μαζί σας, κατά κύριο λόγο, για να ακούσω και να καταγράψω τους προβληματισμούς και τις θέσεις σας.

Σας ευχαριστώ πολύ.