Εφημερίδα Φιλελεύθερος, συνέντευξη στον Ανδρέα Ζαμπούκα με θέμα: “Στόχος μας η αυτονομία των ΑΕΙ”

Ως πρώτο βήμα για τη τη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας των ΑΕΙ χαρακτηρίζει τη ψήφιση της διάταξης για την αποκατάσταση του πανεπιστημιακού ασύλου στην πραγματική του έννοια, η Υπουργός Παιδείας. Η κ. Κεραμέως διαβεβαιώνει για την εμπιστοσύνη της στους εκπαιδευτικούς και επισημαίνει την ανάγκη για σχεδιασμό ενός συνεκτικού προγράμματος σπουδών με νέες θεματικές ενότητες.

«Επιδιώκουμε να ενισχύσουμε την οικονομική κατάσταση των ΑΕΙ -όχι μόνο μέσω της επιδίωξης αύξησης του κρατικού προϋπολογισμού για την Παιδεία- αλλά και μέσω αξιοποίησης κι άλλων χρηματοδοτικών εργαλείων, όπως Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) για την κάλυψη αναγκών, ενδεικτικά για την κατασκευή φοιτητικών εστιών», αναφέρει χαρακτηριστικά.

– Δώστε μας κάποια βασικά παραδείγματα για το πώς θα καταστούν πραγματικά αυτόνομα τα πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας.

Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω λέγοντας ότι το πρώτο βήμα για τη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας των ΑΕΙ έγινε χθες με την ψήφιση της διάταξης για την αποκατάσταση του πανεπιστημιακού ασύλου στην πραγματική του έννοια. Με την πρωτοβουλία μας αυτή θέσαμε τις προϋποθέσεις ώστε να μην υπάρχουν προσκόμματα στην ελεύθερη διακίνηση ιδεών στα πανεπιστήμιά μας και να μην υπάρχουν εμπόδια στην ακαδημαϊκή ελευθερία, στην έρευνα και τη διδασκαλία. Για να έρθω τώρα στον πυρήνα του ερωτήματός σας. Η αυτονομία των πανεπιστημίων είναι διακηρυγμένος στόχος μας. Πώς θα τον πετύχουμε; Ενδεικτικά μπορώ να σας αναφέρω τρία παραδείγματα. Ένα πρώτο παράδειγμα. Έχουμε πρόθεση να απεμπολήσουμε εξουσίες του υπουργείου και του υπουργού του ίδιου και να τις επιστρέψουμε στα πανεπιστημιακά ιδρύματα, στον φυσικό τους χώρο, όπως ενδεικτικά, αποφάσεις σχετικά με τα μεταπτυχιακά και τα ξενόγλωσσα προγράμματα των ιδρυμάτων. 

Δεύτερον, για να έχουμε ανώτατα ιδρύματα πραγματικά αυτόνομα και αυτοδιοικούμενα, οφείλουμε να τα ενισχύσουμε με σύγχρονους και αποτελεσματικούς θεσμούς διοίκησης και με διακριτές και σαφώς καθορισμένες αρμοδιότητες. Στο πλαίσιο αυτό, μελετούμε και την επαναφορά των Συμβουλίων Ιδρύματος, έχοντας όμως προβεί σε προηγούμενη αναμόρφωση του πλαισίου λειτουργίας τους, καθώς και την επαναφορά του θεσμού του Γενικού Γραμματέα στα ΑΕΙ. Η επιλογή του θα γίνεται από το κάθε Ίδρυμα και ο ρόλος του θα είναι, εκτιμούμε, καθοριστικός για την εύρυθμη διοικητική του λειτουργία. Ως τρίτο παράδειγμα, δρομολογούμε την απελευθέρωση του πλαισίου των ΕΛΚΕ, των Ειδικών Λογαριασμών Κονδυλίων Έρευνας, ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη ευελιξία για τα ιδρύματα στην εκπόνηση της έρευνας, χωρίς να παραβιάζονται οι κανόνες διαφάνειας και λογοδοσίας.

– Σχεδιάζετε να δημιουργήσετε συνθήκες ανταγωνισμού στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, δίνοντας χώρο σε ιδιωτικά κεφάλαια που θέλουν να επενδύσουν στη δημόσια εκπαίδευση και την έρευνα; Μήπως αυτό είναι ένα μέσο παράκαμψης του δεσμευτικού άρθρου 16 για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων; Γιατί πρέπει συνεχώς να μιλάμε για ιδιωτικά πανεπιστήμια και να μη βάλουμε τους ιδιώτες στα κρατικά, εφαρμόζοντας τη μέθοδο ΣΔΙΤ;

Πριν απαντήσω στο «οικονομικό» σκέλος της ερώτησής σας, επιτρέψτε μου μία αναφορά στα ιδιωτικά πανεπιστήμια: Χάσαμε πρόσφατα μια μεγάλη ευκαιρία ως χώρα, καθώς δεν έγινε δεκτή από την προηγούμενη κυβέρνηση η πρόταση της Νέας Δημοκρατίας για αναθεώρηση του άρθρου 16, προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα για ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Σε κάθε περίπτωση, πρώτη προτεραιότητα του προγράμματός μας για την τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι να αναβαθμίσουμε τα δημόσια πανεπιστήμια. Στο πλαίσιο αυτό, επιδιώκουμε να ενισχύσουμε την οικονομική κατάσταση των ΑΕΙ -όχι μόνο μέσω της επιδίωξης αύξησης του κρατικού προϋπολογισμού για την Παιδεία- αλλά και μέσω αξιοποίησης και άλλων χρηματοδοτικών εργαλείων, όπως Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) για την κάλυψη αναγκών, ενδεικτικά για την κατασκευή φοιτητικών εστιών.

Παράλληλα, μελετούμε ένα νέο θεσμικό πλαίσιο για δωρεές προς τα ΑΕΙ, που θα ενσωματώνει φορολογικά κίνητρα και θα μπορούσε να περιλαμβάνει τη χρηματοδότηση επώνυμων εδρών, τη διαχείριση κληροδοτημάτων, δωρεές από ενώσεις αποφοίτων κ.ά… Στην ίδια βάση, σκοπεύουμε να δημιουργήσουμε ένα πληρέστερο θεσμικό πλαίσιο για την υλοποίηση πατεντών και επιστημονικών ιδεών, στο πλαίσιο της ακαδημαϊκής δραστηριότητας, καθώς και να δώσουμε τη δυνατότητα στα ιδρύματα να αξιοποιούν αποτελεσματικά έσοδα από επιχειρήσεις έντασης γνώσης (spin-off) και κοινές ερευνητικές δραστηριότητες με ιδιωτικούς φορείς.

– Σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση θα υπάρξει αυτονομία στην επιλογή προγράμματος από την κάθε σχολική μονάδα, που δεν θα καθορίζεται από το υπουργείο;

Στις προθέσεις μας είναι να δείξουμε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στους εκπαιδευτικούς μας, να τους χορηγήσουμε μεγαλύτερο βαθμό ελευθερίας, ώστε να έχουν μεγαλύτερο λόγο και ρόλο στη διαμόρφωση πτυχών της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

– Ποιο είναι το μοντέλο αξιολόγησης που σχεδιάζετε; Θα αξιολογήσετε εκπαιδευτικούς ή σχολικές μονάδες;

Θα ξεκινήσουμε από την αξιολόγηση της σχολικής μονάδας για να προχωρήσουμε εν συνεχεία στην αξιολόγηση των εκπαιδευτικών. Στόχος μας είναι η αξιολόγηση να συνδέεται με την αντιμετώπιση αδυναμιών σε επίπεδο σχολικής μονάδας, αλλά και με την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και, ως εκ τούτου, να είναι εστιασμένη στις ανάγκες τους. Γιατί θέλουμε να επενδύσουμε στον εκπαιδευτικό, να του δείξουμε ακόμα μεγαλύτερη εμπιστοσύνη και να του δώσουμε περισσότερη ελευθερία. Και όλο αυτό θα γίνεται μεθοδικά και τεκμηριωμένα. Ο καθορισμός των κριτηρίων και η αποτίμηση των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης θα γίνεται από την Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, η οποία και θα ενισχυθεί ουσιαστικά. Στόχος της αξιολόγησης εκπαιδευτικών θα είναι η επιβράβευση των αρίστων και η παροχή κινήτρων σε όσους δεν αποδίδουν ακόμη επαρκώς, μέσω της επιμόρφωσής τους.

– Πώς σκοπεύετε να ανοίξετε το ελληνικό σχολείο στην κοινωνία; Θα υπάρξουν ειδικά προγράμματα ηλεκτρονικής, σεξουαλικής και επιχειρηματικής αγωγής;

Κεντρική προτεραιότητα της κυβερνητικής πολιτικής μας για την παρεχόμενη εκπαίδευση είναι το σχολείο να διαμορφώνει όχι μόνο μορφωμένους μαθητές, αλλά και πιο ολοκληρωμένους πολίτες. Σε αυτό το πλαίσιο, σχεδιάζουμε ήδη ένα νέο, συνεκτικό πρόγραμμα σπουδών, του οποίου το ωρολόγιο πρόγραμμα εμπλουτίζουμε με νέες εκπαιδευτικές θεματικές, όπως εθελοντισμός, επιχειρηματικότητα, σεβασμός στον άλλο, προφύλαξη από φυσικές καταστροφές, διατροφή και υγιεινή κ.ά., με στόχο το σχολείο να μπορεί να ανταποκριθεί καλύτερα στις ανάγκες της κοινωνίας. Στην ίδια κατεύθυνση, δίνουμε έμφαση στην καλλιέργεια ήπιων δεξιοτήτων (soft skills), όπως π.χ. η δημιουργικότητα, η κριτική και συνθετική σκέψη και η ομαδική δουλειά, όπως και στην καλλιέργεια ψηφιακών δεξιοτήτων (digital skills), π.χ. ψηφιακή χρήση, ψηφιακή επικοινωνία, ψηφιακή ασφάλεια, ψηφιακή συναισθηματική νοημοσύνη και ψηφιακά δικαιώματα.

Εδώ η ηλεκτρονική δημοσίευση της συνέντευξης.