Συνέντευξη της Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων Νίκης Κεραμέως στο Hello και τη Μαρία Κολιάτσα

Μιλήστε μας για τις όμορφες αναμνήσεις που έχετε από τα παιδικά σας χρόνια;

Όμορφα παιδικά χρόνια, ανέμελα χρόνια, ποιοτικός χρόνος με την οικογένειά μου. Τα αναπολώ με νοσταλγία.

Ποιες είναι οι βασικές αρχές με τις οποίες σας μεγάλωσαν και τις οποίες μεταλαμπαδεύετε εσείς στα δικά σας παιδιά;

Ήθος, αξιοπρέπεια, σεβασμός στον άλλον, κοινωνική προσφορά, επιδίωξη για διαρκή βελτίωση.

Η νομική ήρθε συνειδητά στη ζωή σας;

Ναι, πολύ συνειδητά, η νομική σκέψη και ιδιαίτερα η δομή της ήταν κάτι που πάντοτε με δελέαζε. Προφανώς είχα και πολύ έντονες παραστάσεις από το οικογενειακό μου περιβάλλον. Ο παππούς μου ήταν νομικός, ο πατέρας μου και η μητέρα μου επίσης – ο πατέρας μου μάλιστα Καθηγητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο – ο αδερφός μου, τα ξαδέρφια μου το ίδιο.

Ήρθατε ποτέ αντιμέτωπη με το άγχος των εξετάσεων;

Βέβαια – σε κάθε στάδιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας! Και αυτό όμως καταπολεμάται από ένα σημείο και έπειτα.

Σπουδάσατε στο Πανεπιστήμιο Paris II και στο Harvard, έχετε να επιδείξετε ένα σπουδαίο βιογραφικό, ξεκινήσατε μια μεγάλη καριέρα στο εξωτερικό ως δικηγόρος και ξαφνικά επιστρέψατε στην Ελλάδα, όπου αργότερα ασχοληθήκατε με την πολιτική. Πώς ήρθε αυτή η απόφαση;

Είχα την ευκαιρία να αποκομίσω πολύτιμες εμπειρίες στο εξωτερικό, και στο πλαίσιο των σπουδών μου αλλά και κατά την εργασιακή μου απασχόληση, σε Γαλλία και Αμερική. Είχα προχωρήσει τη ζωή μου εκεί, και σε επαγγελματικό και σε κοινωνικό επίπεδο, όμως ήρθε μία στιγμή, όταν ήμουν 27 ετών, οπότε ένιωσα ότι αν δεν έκανα το βήμα να γυρίσω τότε, πιθανώς δεν θα γύριζα ποτέ. Η πραγματικότητα είναι ότι ήθελα να ζήσω στην Ελλάδα.

Έχετε διαχειριστεί δύσκολες καταστάσεις, με κυριότερη όλων την πανδημία. Πώς θυμάστε την αρχή αυτής της ιστορίας;

Αρχές Μαρτίου του 2020 ήταν σαφές ότι οδεύαμε προς αναστολή της δια ζώσης λειτουργίας των σχολείων και ο προγραμματισμός μας είχε ήδη γίνει για να περάσουμε σε τηλεκπαίδευση. Από όλα τα μέτωπα άκουγα ότι ήταν «αδύνατον», «δεν γίνεται με τίποτα». Και όμως έγινε. Ναι, με δυσκολίες. Ναι, με αντιξοότητες. Όμως τα καταφέραμε, χάρη στην τεράστια προσπάθεια όλης της εκπαιδευτικής κοινότητας, τα μέλη της οποίας -εκπαιδευτικούς, μαθητές, γονείς, στελέχη- θέλω να ευχαριστήσω ειλικρινά. Το αποτέλεσμα αποτυπώνεται σε δύο αριθμούς έρευνας του Bertelsmann Stiftung στις χώρες ΟΟΣΑ: το 2019 η ετοιμότητα της χώρας μας για να αντιμετωπίσει την πανδημία στην εκπαίδευση ήταν από τις χαμηλότερες μεταξύ όλων των χωρών – 22^η από 29. Πλέον, η χώρα μας έχει ανέβει στην 6η θέση ως προς την ανταπόκριση του εκπαιδευτικού συστήματος στην πανδημία. Σίγουρα οι στιγμές αυτές ήταν από τις πιο δύσκολες της υπουργικής θητείας μου.

Η πανδημία ήταν μια καλή αφορμή για να εκσυγχρονιστεί η σχολική κοινότητα και να έρθει πιο κοντά με την τεχνολογία;

Η πραγματικότητα είναι ότι συντελέστηκε ένα τεράστιο βήμα στον ψηφιακό μετασχηματισμό της εκπαίδευσης, που υπό άλλες συνθήκες θα είχε χρειαστεί πολλά χρόνια. Ο μετασχηματισμός αφορά και τις διαδικασίες στην εκπαίδευση αλλά και την ουσία του εκπαιδευτικού έργου. Για παράδειγμα, οι υποψήφιοι των πανελλαδικών πλέον λαμβάνουν τα αποτελέσματά τους με SMS, οι εκπαιδευτικοί αναλαμβάνουν υπηρεσία ψηφιακά, οι εγγραφές στα σχολεία γίνονται ηλεκτρονικά. Η τεχνολογία, επιπλέον, εμπλουτίζει την εκπαίδευση και επί του περιεχομένου. Πριν από λίγους μήνες επισκέφθηκα ένα Λύκειο στην Αργολίδα, όπως συνηθίζω σε όλη την Επικράτεια, και τη στιγμή που μπήκα στην τάξη οι μαθητές ήταν συνδεδεμένοι με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος! Αν σας έλεγε κανείς προ πανδημίας ότι μία επαρχιακή λυκειακή τάξη θα συνομιλεί εν ώρα μαθήματος με έναν Ευρωπαϊκό Οργανισμό και το Πολυτεχνείο ταυτόχρονα, θα τον πιστεύατε;

Μέσα στις μεταρρυθμίσεις που έχετε κάνει υπάρχει κι εκείνη της αξιολόγησης. Αλήθεια, οι εκπαιδευτικοί πόσο συχνά αξιολογούνται για τις ικανότητές τους να μεταδίδουν την πληροφορία και να δημιουργούν στους μαθητές την ανάγκη για γνώση;

Πλέον η αξιολόγηση μπήκε για τα καλά στο εκπαιδευτικό μας σύστημα, σε τρία επίπεδα:

Αξιολόγηση της σχολικής μονάδας, που υλοποιήθηκε ήδη από πέρυσι στο 99,5% των σχολείων της χώρας, 2) αξιολόγηση του εκπαιδευτικού συστήματος, που εφαρμόστηκε ήδη τη χρονιά που μας πέρασε μέσω της «ελληνικής Pisa», και 3) ατομική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών με καθαρά βελτιωτικό χαρακτήρα, που θα πραγματοποιηθεί από τη σχολική χρονιά που ξεκινά.

Γιατί πολλοί γονείς επιλέγουν να στέλνουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικά σχολεία;

Γιατί έχουν το δικαίωμα της επιλογής, που για εμάς είναι πολύ σημαντικό. Όπως υπάρχει επιλογή μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών υπηρεσιών εν ευρεία εννοία, μεταξύ εργασίας στο δημόσιο ή στον ιδιωτικό τομέα, έτσι υπάρχει και επιλογή μεταξύ του να στείλει κάποιος τα παιδιά του στο δημόσιο ή το ιδιωτικό σχολείο. Εμείς, ως Υπουργείο Παιδείας, φροντίζουμε να βελτιώνεται διαρκώς το εκπαιδευτικό σύστημα οριζοντίως, και θωρακίζουμε το δικαίωμα της οικογένειας στην επιλογή.

Θεωρείτε ότι ένας καλός μαθητής μπορεί να περάσει στο πανεπιστήμιο χωρίς ιδιαίτερα μαθήματα; Γιατί να μην είναι το σχολείο η κύρια πύλη της εισόδου των παιδιών στα πανεπιστήμια και πρέπει να γίνεται το φροντιστήριο αναγκαία συνθήκη;

Οι προσπάθειες που κάνουμε εδώ και τρία χρόνια στοχεύουν στην ενίσχυση του ρόλου του Λυκείου, η πορεία στο οποίο θα έχει μεγαλύτερη βαρύτητα. Για παράδειγμα, η εισαγωγή της τράπεζας θεμάτων για πρώτη χρονιά πέρυσι, που έχει στόχο να εξασφαλίσει μια ελάχιστη κάλυψη της ύλης για κάθε μαθητή και κάθε μαθήτρια, κινείται στην κατεύθυνση της ενίσχυσης του αυτόνομου χαρακτήρα του Λυκείου. Επιπλέον, ήδη από πέρυσι, διδάσκονται κατ’ επιλογή στο δημόσιο σχολείο και όλα τα ειδικά πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα. Ελεύθερο Σχέδιο, Γραμμικό Σχέδιο, Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ιταλικά, Ισπανικά, Αρμονία, Ακουστική Ικανότητα, Μουσική Αντίληψη/Γνώση, ώστε όλοι οι μαθητές να έχουν πρόσβαση σε ίσες ευκαιρίες.

Πόσο βοηθητικές είναι για ένα παιδί η είσοδος στο νηπιαγωγείο στα 4 έτη και η εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας από τις πρώτες τάξεις του σχολείου;

Πάρα πολύ κρίσιμες. Η τάση παλιότερα στο Υπουργείο Παιδείας ήταν οι αλλαγές να ξεκινούν από τις Πανελλαδικές και τα Πανεπιστήμια. Δεν συμμερίζομαι αυτή την πρακτική. Θεωρώ ότι οι αλλαγές πρέπει να ξεκινούν από τη βάση, τα θεμέλια της εκπαιδευτικής πυραμίδας, από τα εξαιρετικά κρίσιμα για τη ζωή των παιδιών μας πρώτα 6 χρόνια, όταν και διαμορφώνεται σε πολύ μεγάλο ποσοστό και ο εγκέφαλός τους. Γι’ αυτό και πρώτο μέλημά μας ήταν να υλοποιήσουμε την επέκταση κατά ένα χρόνο του νηπιαγωγείου – να ξεκινάει από τα 4 –, η διδασκαλία των αγγλικών και η έμφαση στην καλλιέργεια δεξιοτήτων από την ηλικία των 4 ετών.

Υπάρχει η σκέψη να ξαναγραφτούν κάποια σχολικά βιβλία;

Έχει ήδη προχωρήσει η διαδικασία για όλα τα σχολικά βιβλία. Έχουμε εκδώσει 166 νέα προγράμματα σπουδών, νέα ύλη, η οποία θα αποτελέσει τη μαγιά για τη συγγραφή των νέων σχολικών βιβλίων που ξεκινά. Σε πολλές περιπτώσεις η ύλη αυτή δεν είχε ανανεωθεί για περισσότερα από 20 χρόνια. Είναι μια προσπάθεια που είχε ξεκινήσει από προηγούμενες Κυβερνήσεις, την οποία εντείναμε ώστε να είμαστε σε θέση πέρυσι να παρουσιάσουμε τη νέα ύλη.

Αναλφάβητοι στο μέλλον θα είναι εκείνοι που δεν θα μπορούν να χειριστούν έναν υπολογιστή. Πιστεύετε πως το τεχνολογικό μοτίβο που προωθείται είναι ικανό να βοηθήσει τα παιδιά να αγαπήσουν τη νέα πραγματικότητα;

Είναι γεγονός ότι έχουμε επιμείνει πολύ στο να μπει πολύ πιο δυναμικά η πληροφορική, ο προγραμματισμός, οι ψηφιακές δεξιότητες στο σχολείο. Η επίδραση της πανδημίας ήταν καταλυτική. Κατά τη διάρκεια της επόμενης χρονιάς θα αρχίσουν να μπαίνουν διαδραστικοί πίνακες σε κάθε τμήμα δημοσίου σχολείου της χώρας στις μεγαλύτερες τάξεις Δημοτικού, σε όλα τα Γυμνάσια και Λύκεια, όπως και 177.000 σετ ρομποτικής. Επιπλέον, δίνεται έμφαση μέσα από τα Νέα Προγράμματα Σπουδών, όπου η πληροφορική θα διδάσκεται διαθεματικά, για παράδειγμα στη γεωγραφία οι μαθητές θα μπορούν να συμμετέχουν σε εικονικές περιηγήσεις ανά τον κόσμο και να εξασκούνται στη χαρτογραφία, αξιοποιώντας ψηφιακά εργαλεία. Πιστεύουμε πολύ στις ψηφιακές δεξιότητες, που αναπτύσσονται μέσα από θεματικές όπως η ρομποτική και ο προγραμματισμός.

Θεωρείτε πως η συνεχής αξιολόγηση των μαθητών είναι βοηθητική για την ψυχολογία τους; Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αξιολόγηση είναι ένας σημαντικός μηχανισμός βελτίωσης κάθε συστήματος, κάθε υπηρεσίας. Υπάρχουν όμως πολλοί τρόποι αποτίμησης της πορείας ενός μαθητή – δεν υπάρχουν μόνο τα διαγωνίσματα. Για παράδειγμα υπάρχουν ομαδικές και ατομικές εργασίες, υπάρχει η μέθοδος της ανεστραμμένης τάξης κατά την οποία οι μαθητές γίνονται για λίγο οι ίδιοι «δάσκαλοι». Έχουμε φροντίσει ώστε οι εκπαιδευτικοί μας να έχουν μεγαλύτερη ευελιξία στην επιλογή του τρόπου αποτίμησης της πορείας των μαθητών.

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες πόσο εύκολα μπορούν να ακολουθήσουν τα ζητούμενα του σχολείου;

Τα τρία αυτά χρόνια είχαμε δύο βασικούς στόχους: πρώτον, να αναβαθμίσουμε οριζοντίως το εκπαιδευτικό σύστημα και δεύτερον να ενισχύσουμε την ισότιμη πρόσβαση σε αυτό. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι οι μόνιμοι διορισμοί στην εκπαίδευση, που δεν είχαν γίνει καθόλου τα τελευταία 12 χρόνια, ξεκίνησαν από την ειδική αγωγή και εκπαίδευση, με εκπαιδευτικούς, με Ειδικό Εκπαιδευτικό και Ειδικό Βοηθητικό Προσωπικό, 4.500 το 2020 και άλλοι 1.500 φέτος, δηλαδή 6.000 διορισμοί στο σύνολο, για πρώτη φορά μέσω ΑΣΕΠ στην ιστορία της χώρας. Τα σχολεία αυτά έμειναν ανοιχτά καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας, με ευαισθησία στις ιδιαίτερες δυσκολίες της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης για τους μαθητές με αναπηρία. Επιπλέον, υλοποιούμε οριζόντιες δράσεις επιμόρφωσης εκπαιδευτικών σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, συντάξαμε «Στρατηγικό σχέδιο δράσης για την Ισότιμη Πρόσβαση των Μαθητών με Αναπηρία στην Εκπαίδευση» για πρώτη φορά, θεσπίσαμε ένα νέο θεσμικό πλαίσιο για την ισότιμη πρόσβαση των φοιτητών/τριών με αναπηρία στα ΑΕΙ.

Ως μητέρα δύο αγοριών και ως γυναίκα, ποια είναι η θέση σας απέναντι στο σχολικό εκφοβισμό και στη λεκτική και σεξουαλική βία; Ποια είναι μέτρα αντιμετώπισής του;

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είναι ένα πολυσύνθετο ζήτημα και ότι είναι πολλοί οι παράγοντες που γεννούν τη βία και τον εκφοβισμό. Ανάμεσα στα βήματα για την αντιμετώπιση του φαινομένου που έχουμε δρομολογήσει είναι η σημαντική ενίσχυση των σχολείων μας με χιλιάδες ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς και η θεσμοθέτηση του Συμβούλου Σχολικής Ζωής, το πρώτο σημείο επαφής για μαθητές που θέλουν να μοιραστούν κάποιο περιστατικό που τους προβλημάτισε, είτε αυτό αφορά τους ίδιους είτε κάποιον συμμαθητή ή φίλο τους. Παράλληλα, δρομολογήσαμε οριζόντιες επιμορφώσεις των εκπαιδευτικών μας, περιλάβαμε στο υποχρεωτικό πρόγραμμα όλων των Νηπιαγωγείων, Δημοτικών, Γυμνασίων προγράμματα που αφορούν τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, τη Συμπερίληψη, τον Αλληλοσεβασμό, το Σεβασμό στη διαφορετικότητα στο πλαίσιο των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων, προχωρούμε σε ενημερωτικές καμπάνιες από κοινού με άλλους οργανισμούς, δήμους, φορείς, σχεδιάζουμε προγράμματα και δράσεις ενημέρωσης για την προστασία από τους κινδύνους του διαδικτύου και το διαδικτυακό εκφοβισμό. Αναλαμβάνουμε όλοι μαζί δράσεις, ώστε κανένα παιδί να μη νιώθει μόνο του, ανυπεράσπιστο, εκτεθειμένο. Στόχος μας: τα παιδιά να μιλούν, να εκφράζονται, να μοιράζονται τους προβληματισμούς τους, για να προλαμβάνουμε καταστάσεις.

Ποιος είναι ο μεγαλύτερός σας φόβος σε σχέση με τα παιδιά σας;

Δεν ξέρω αν είναι φόβος, θα έλεγα η μεγαλύτερη πρόκληση, η μεγαλύτερη αγωνία μου είναι να είναι ευτυχισμένα στη ζωή τους, να κάνουν πράξη τα όνειρά τους. Και, από τη θέση της Υπουργού Παιδείας, η ίδια έννοια με διακατέχει για κάθε παιδί, για κάθε νέο και νέα της χώρας μας.

Έχετε δεχθεί ποτέ κακοποιητικές συμπεριφορές;

Αν εννοείτε λεκτικής φύσεως, ναι. Ειδικά στην πολιτική και ειδικά απέναντι στις γυναίκες, οι επιθέσεις δυστυχώς καλά κρατούν.

Πόσο εύκολο είναι για μια γυναίκα να επικρατήσει σε ένα ανδροκρατούμενο περιβάλλον; Θα έλεγα ότι το θέμα δεν είναι να επικρατήσει, αλλά μάλλον να μπορεί να λειτουργήσει όπως και κάθε άνδρας. Και μπορεί ολοένα και περισσότερο.

Η Βουλή είναι φιλικά διακείμενη στις γυναίκες;

Είμαι 7,5 χρόνια στην πολιτική και ομολογώ ότι έχουν γίνει μεγάλα βήματα προόδου. Όταν πρωτομπήκα στη Βουλή το 2015, οπότε και είχα την ευτυχία να είμαι έγκυος στο πρώτο μου παιδί, δεν υπήρχε καν πρόβλεψη στη Βουλή των Ελλήνων για μία βουλευτή που γεννά να απουσιάζει δικαιολογημένα από τη Βουλή και να μπορεί να ασκήσει τα δικαιώματά της, για παράδειγμα να ψηφίσει εξ αποστάσεως. Πλέον έχουν γίνει μεγάλα βήματα και στην κατεύθυνση αυτή.

Ποιο είναι το μυστικό για έναν επιτυχημένο γάμο;

Η ειλικρίνεια, η εμπιστοσύνη, ο ποιοτικός χρόνος μαζί.

Έπειτα από ένα δύσκολο και απαιτητικό πρόγραμμα, πώς χαλαρώνετε;

Με τα παιδιά μου και το σύζυγό μου, με γυμναστική, με φωτογραφία, με ένα καλό βιβλίο, με μια ωραία παράσταση.

Ο σύζυγός σας είναι ο μεγαλύτερος θαυμαστής σας;

Είναι σίγουρα ο μεγαλύτερος και πιο αυστηρός κριτής μου!

Τι είναι αυτό που δεν αποχωρίζεστε ποτέ και έχετε πάντα μαζί σας;

Το κινητό μου.

Το Υπουργείο Παιδείας είναι ένα πολύ σημαντικό Υπουργείο. Ποιο πιστεύετε ότι είναι το πιο σημαντικό έργο που έχετε τελέσει μέχρι στιγμής;

Η αλλαγή του εκπαιδευτικού παραδείγματος, μέσα από μεταρρυθμίσεις όπως νηπιαγωγείο από τα 4, αγγλικά από το νηπιαγωγείο, έμφαση στις δεξιότητες, η ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού με διορισμούς και επιμορφώσεις, η αξιολόγηση, τα νέα προγράμματα σπουδών, η αναβάθμιση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, η ενίσχυση της εξωστρέφειας, της αποτελεσματικότητας, της αξιοκρατίας στα Πανεπιστήμιά μας, η μεγαλύτερη αυτονομία των εκπαιδευτικών μας δομών. Αν συνόψιζα τον στόχο μας για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση σε μία πρόταση θα έλεγα ότι είναι η νέα γενιά, η οποία βρίσκεται τώρα στο εκπαιδευτικό μας σύστημα, να είναι πολύ καλύτερη από τις προηγούμενες!