«Στόχος μας είναι να αναγνωριστεί η αξία των γυναικών σε κάθε πεδίο της ζωής» – Συνέντευξη της Νίκης Κεραμέως

Η Υπουργός Εσωτερικών μιλάει στο Queen.gr και δίνει το δικό της μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, προάγοντας το όραμά της για μία κοινωνία χωρίς φυλετικές ανισότητες και διακρίσεις. Οι γυναίκες έχουν τη δύναμη και όλοι μαζί έχουμε την ευθύνη να την μετουσιώσουν σε κάτι ουσιαστικό και ισχυρό.

«Η πολιτική στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς, χρειάζεται περισσότερες γυναίκες, που έχουν να προσφέρουν πολλά στο δημόσιο διάλογο και τη διαμόρφωση του παρόντος και του μέλλοντος. Σήμερα στη χώρα μας οι γυναίκες, παρ’ ότι έχουν υψηλά προσόντα και ικανότητες, υποεκπροσωπούνται, τόσο στην τοπική αυτοδιοίκηση όσο και στην κεντρική πολιτική σκηνή. Στόχος μας είναι αυτό να αλλάξει», εξηγεί στο Queen.gr η Υπουργός Εσωτερικών, Νίκη Κεραμέως, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας και απαντάει σε όλες μας τις ερωτήσεις περί οικονομικών ανισοτήτων, ποσόστωσης και εκπροσώπησης των γυναικών στον δημόσιο τομέα αλλά και κρατικής μέριμνας για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των νέων μαμάδων στον επαγγελματικό τομέα. Ο κόσμος μπορεί να αλλάξει αρκεί να το πιστέψουμε – και να το παλέψουμε!

Το 2019, επί υπουργίας σας, εφαρμόσατε την εισαγωγή των παιδιών στο Νηπιαγωγείο από την ηλικία των 4 ετών, αντί των 5 που ίσχυε μέχρι τότε. Ήταν ένας τρόπος να βοηθήσετε μία νεαρή μητέρα να γίνει πιο ανταγωνιστική στον επαγγελματικό τομέα; Υπάρχει σήμερα η απαιτούμενη στήριξη από το κράτος σε μία μητέρα που θέλει να κάνει καριέρα ταυτόχρονα με οικογένεια;

Η καθιέρωση της δίχρονης υποχρεωτικής προσχολικής εκπαίδευσης είχε διπλό στόχο. Αφ’ ενός, να βοηθήσει τα ίδια τα παιδιά. Η ένταξη, από τα πρώτα χρόνια της ζωής τους, σε εκπαιδευτικό περιβάλλον, σύμφωνα με τις πιο σύγχρονες παιδαγωγικές μελέτες, είναι μείζονος σημασίας για την κοινωνικοποίηση και τη μετέπειτα εκπαιδευτική πορεία τους. Σε αυτή την κατεύθυνση, μάλιστα, ενισχύσαμε το ωρολόγιο πρόγραμμα του Νηπιαγωγείου με αγγλικά, εργαστήρια δεξιοτήτων, νέα προγράμματα σπουδών. Αφ’ ετέρου, όπως σωστά λέτε, να βοηθήσει τις οικογένειες, τους εργαζόμενους γονείς, τις μητέρες, ώστε να μπορέσουν να επιστρέψουν στη δουλειά τους. Γι’ αυτό, εξασφαλίσαμε θέση για όλα τα παιδιά 4 ετών σε δημόσια, δωρεάν νηπιαγωγεία, σε όλους τους Δήμους της χώρας. Παραλλήλως, δείχνοντας με πράξεις τη σημασία που δίνουμε στην εναρμόνιση επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής, προχωρήσαμε σε μέτρα όμως, γονικές άδειες, νταντάδες της γειτονιάς, voucher για βρεφονηπιακούς σταθμούς. Θεωρώ ότι έχουν γίνει σημαντικά βήματα, αλλά πάντοτε υπάρχουν περιθώρια συνεχούς βελτίωσης.

Εκτός από πολιτικός είστε και μία διακεκριμένη νομικός με σπουδές στο Χάρβαρντ και στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού. Υπάρχει νομικό πλαίσιο, στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη, που να προστατεύει την γυναίκα εργαζόμενη σε περιπτώσεις οικονομικών ανισοτήτων και διακρίσεων λόγω φύλου;

Στη χώρα μας, όπως και εν γένει στις δυτικές κοινωνίες, υπάρχει πλήρες νομοθετικό πλαίσιο, που θωρακίζει τα δικαιώματα των γυναικών. Συχνά, όμως, στην πράξη, το πλαίσιο αυτό καταστρατηγείται, υπάρχουν διακρίσεις σε βάρος εργαζόμενων γυναικών και γι’ αυτό χρειάζεται ενημέρωση και εγρήγορση από όλους μας. Όπως γνωρίζετε, η αρχή της ισότητας των φύλων ενσωματώθηκε στο Σύνταγμά μας το 1975 ενώ, ειδικότερα, ως προς την πρόσληψη, απασχόληση και εν γένει επαγγελματική ζωή, προστατεύθηκε με αρκετές περαιτέρω νομοθετικές πρωτοβουλίες. Στην Ευρώπη, οι διακρίσεις λόγω φύλου απαγορεύονταν ανέκαθεν από τις Συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μεταξύ άλλων και σε ό,τι αφορά την απασχόληση. Στη Συνθήκη της Ρώµης του 1957 κατοχυρώθηκε η αρχή της ισότητας αµοιβής για όµοια εργασία. Δύο Οδηγίες του 2000 ανέδειξαν περαιτέρω την ισότητα των φύλων, τόσο στην απασχόληση όσο και σε τομείς όπως η ασφάλιση, η περίθαλψη και η κοινωνική προστασία.

Ποια εργαλεία παρέχει η Πολιτεία στις εργαζόμενες γυναίκες ώστε να αντιμετωπίσουν τυχόν ανισότητες;

Η ισότητα των φύλων βρίσκεται στον πυρήνα των οριζόντιων πολιτικών μας, που στοχεύουν στην εξάλειψη κάθε μορφής διακρίσεων, ανισοτήτων και προκαταλήψεων. Στο πλαίσιο αυτό, η Πολιτεία έχει εξασφαλίσει στις γυναίκες, όπως και σε κάθε πολίτη, τα νόμιμα εργαλεία προκειμένου να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους. Σε περίπτωση παραβίασης της αρχής της ίσης μεταχείρισης στην εργασία, κάθε πολίτης μπορεί να απευθυνθεί στον Συνήγορο του Πολίτη, στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας, όπου μπορεί να υποβάλει και ανώνυμη καταγγελία, στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, στα Δικαστήρια της χώρας. Ως Πολιτεία, ήδη από την προηγούμενη κυβερνητική θητεία, θεσπίσαμε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025, που περιλαμβάνει άξονα προτεραιότητας για την ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, με συγκεκριμένους στόχους και δράσεις.

Δρομολογείτε αλλαγές στον τρόπο επιλογής προϊσταμένων στο Δημόσιο και έχετε μιλήσει και για μπόνους παραγωγικότητας. Υπάρχει παράγοντας ποσόστωσης με βάση το φύλο σε αυτές τις αλλαγές;

Σύμφωνα με στοιχεία του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης από το 2019, η Ελλάδα κατατάσσεται 2η ανάμεσα σε 38 χώρες στον δείκτη συμπερίληψης στον Δημόσιο Τομέα. Αυτό οφείλεται κυρίως στο υψηλό ποσοστό γυναικών δημοσίων υπαλλήλων και γυναικών σε θέσεις ευθύνης. Στο Υπουργείο Εσωτερικών, ωστόσο, συνεχίζουμε τις προσπάθειες για την ενίσχυση των γυναικών στον Δημόσιο Τομέα. Μέσα από μία αξιοκρατική διαδικασία επιλογής στελεχών διοίκησης, με απαίτηση συγκεκριμένων ακαδημαϊκών και επαγγελματικών κριτηρίων που θεσπίσαμε και με γραπτό τεστ δεξιοτήτων και διαφανές σύστημα μοριοδότησης προσόντων που προγραμματίζουμε, διασφαλίζεται τόσο η ισότιμη πρόσβαση γυναικών και ανδρών σε θέσεις ευθύνης όσο και η ομοιογενής μισθολογική και επαγγελματική ανέλιξη. Επιπροσθέτως, λειτουργεί εφαρμογή στο Μητρώο Ανθρώπινου Δυναμικού Δημοσίου Τομέα, με αντικείμενο την παρακολούθηση των στοιχείων πλήρωσης των θέσεων προϊσταμένων οργανικών μονάδων βάσει φύλου. Το ηλεκτρονικό εργαλείο ePeitharxika παρακολουθεί πειθαρχικές διαδικασίες σχετικά με παραπτώματα που σχετίζονται, μεταξύ άλλων, με την καταπολέμηση της βίας στην εργασία και τη συγκέντρωση στατιστικών στοιχείων, σε συνεργασία με την Εθνική Αρχή Διαφάνειας. Το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης (ΕΚΔΔΑ) πραγματοποιεί επιμορφώσεις δημόσιων λειτουργών μέσω εξειδικευμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε θέματα ισότητας, πρόληψης και αντιμετώπισης της βίας και της κακοποίησης των γυναικών. Και σχεδιάζουμε πολλές ακόμη δράσεις για την ενδυνάμωση των γυναικών και την αύξηση της συμμετοχής τους σε όργανα και θεσμούς εκπροσώπησης.

Θεωρείτε ότι είναι αναγκαία η εκπαίδευση και η κατάρτιση των κοριτσιών και των γυναικών για να αναλάβουν θέσεις ευθύνης; Και αν ναι, με ποιο τρόπο θα επιτευχθεί αυτό;

Δεν θα έκανα διαχωρισμό μεταξύ κοριτσιών/γυναικών και αγοριών/ανδρών όσον αφορά την εκπαίδευση και την κατάρτιση. Είναι εξίσου αναγκαίες για όλα τα παιδιά μας, για όλους τους ενηλίκους, είτε θέλουν να αναλάβουν θέσεις ευθύνης είτε όχι. Σε ένα διαρκώς εξελισσόμενο, ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον, η δια βίου μάθηση και η κινητικότητα στη σταδιοδρομία είναι πλέον κανόνας. Το εκπαιδευτικό μας σύστημα παρέχει εφόδια, δημόσια, ποιοτικά, δωρεάν και ισότιμα σε όλους. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια, μέσω των εργαστηρίων δεξιοτήτων που εντάξαμε σε όλη την υποχρεωτική εκπαίδευση, δηλαδή στις ηλικίες 4-15 ετών, διδάσκουμε στα παιδιά μας αξίες όπως ανθρώπινα δικαιώματα και αξιοπρέπεια, αντιμετώπιση διακρίσεων, ισότητα των φύλων, κοινωνική ευθύνη, συμπερίληψη στην εκπαίδευση κ.ά. Έτσι προλαμβάνουμε τις διακρίσεις, καλλιεργώντας από την παιδική ηλικία κλίμα αλληλεγγύης και αμοιβαίου σεβασμού.

Πολλές φορές ακόμα και ο λόγος της δημόσιας διοίκησης (νομοσχέδια και αλληλογραφίες) αναπαράγει έμφυλα και σεξιστικά στερεότυπα. Υπάρχουν πρωτοβουλίες για μία πιο συμπεριληπτική χρήση της γλώσσας στα δημόσια έγγραφα;

Η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου σε όλες τις πολιτικές και η απαλοιφή κάθε είδους διακρίσεων βρίσκεται στον πυρήνα του σχεδιασμού μας. Ο οδηγός που αναφέρετε εκδόθηκε από το Υπουργείο Εσωτερικών το 2018, και αποτελεί σημείο αναφοράς για πιο συμπεριληπτική χρήση της γλώσσας στα δημόσια έγγραφα, τα οποία διαμορφώνουν κοινωνικές τάσεις και συμπεριφορές. Παράλληλα, συμμετέχουμε σε δράσεις και πρωτοβουλίες, όπως το έργο τεχνικής βοήθειας από την Expertise France προς το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (TSI), που στοχεύει στην ευαισθητοποίηση σχετικά με τις πολιτικές για την προώθηση της ισότητας των φύλων σε επτά κράτη-μέλη της ΕΕ, υποστηρίζοντας τις Δημόσιες Διοικήσεις τους.

Το μότο της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας Γυναίκας είναι το «Inspire Inclusion» και μας προτρέπει να πολεμήσουμε για την ισότητα και τη συμπερίληψη ενάντια στα στερεότυπα και τις διακρίσεις, τόσο στη ζωή όσο και στον εργασιακό τομέα. Πόσο απέχουμε από αυτό τον στόχο;

Δυστυχώς πολύ. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, από την ισότητα στην οικονομική κατάσταση ανδρών-γυναικών απέχουμε 169 ολόκληρα χρόνια! Τόσο, δηλαδή, χρόνο θα χρειαστούμε διεθνώς, αν συνεχίσουμε με τους σημερινούς ρυθμούς, μέχρι να φτάσουμε στην οικονομική εξίσωση εργαζομένων των δύο φύλων. Το φετινό μότο της Ημέρας μάς καλεί να εμπνεύσουμε κι άλλους ώστε να επιτύχουμε, από κοινού, την ισότητα των φύλων. Να άρουμε εμπόδια, να ανατρέψουμε στερεότυπα, να αναγνωρίσουμε την αξία και τη συνεισφορά των γυναικών σε κάθε πεδίο της ζωής – και να διαδώσουμε το μήνυμα.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά που θεωρείτε ότι συνοψίζουν την ταυτότητα των Ελληνίδων του σήμερα;

Οι Ελληνίδες σήμερα μορφώνονται, εργάζονται, είναι δυναμικές, ανταποκρίνονται στις σύγχρονες απαιτήσεις και στα πολλά τους καθήκοντα. Αυτό που θεωρώ ότι λείπει είναι η μεγαλύτερη ενασχόλησή τους με τα κοινά, η συμμετοχή τους στην πολιτική ζωή του τόπου. Η πολιτική στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς, χρειάζεται περισσότερες γυναίκες, που έχουν να προσφέρουν πολλά στο δημόσιο διάλογο και τη διαμόρφωση του παρόντος και του μέλλοντος. Σήμερα στη χώρα μας οι γυναίκες, παρ’ ότι έχουν υψηλά προσόντα και ικανότητες, υποεκπροσωπούνται, τόσο στην τοπική αυτοδιοίκηση όσο και στην κεντρική πολιτική σκηνή.

Τι έχει αλλάξει και τι έχει μείνει σταθερό μέσα στα χρόνια στο τρόπο που αντιλαμβάνεστε τη θέση, το ρόλο της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία, αλλά και τον τρόπο που οφείλει να διεκδικεί όσα δικαιωματικά της ανήκουν;

Έχει αλλάξει η αντίληψή μου για όσα δικαιωματικά ανήκουν στις γυναίκες – κάποτε τα θεωρούσα δεδομένα, αλλά η εμπειρία με δίδαξε ότι συχνά πρέπει να τα διεκδικούμε στην πράξη. Έχει μείνει σταθερή η πεποίθησή μου ότι οι γυναίκες μπορούμε να καταφέρουμε τα πάντα, αρκεί να έχουμε εμπιστοσύνη στις ικανότητές μας και συνεργασία.

Ημέρες όπως η σημερινή, πέρα από το συμβολικό βάρος που έχουν, επιβεβαιώνουν ότι ακόμα δεν έχει κερδηθεί η μάχη με το αυτονόητο για τη θέση και το ρόλο της γυναίκας σήμερα;

Οι Παγκόσμιες Ημέρες θεσπίστηκαν για να υπενθυμίζουν, να ευαισθητοποιούν, να αποτελέσουν ένα έναυσμα για περισσότερη δραστηριοποίηση όλων απέναντι σε ευρέα κοινωνικά φαινόμενα ή ειδικότερα ζητήματα που απασχολούν την ανθρωπότητα. Έτσι και η Ημέρα της Γυναίκας, υπάρχει για να υπογραμμίσει, όχι μόνο τη μεγάλη απόσταση που έχουμε ακόμη να διανύσουμε μέχρι την ουσιαστική ισότητα των φύλων -ειδικά σε κάποιες χώρες-, αλλά, κυρίως, τα όσα σπουδαία και με κόπο έχουν κατακτήσει οι γυναίκες πριν από εμάς, με αγώνες δεκαετιών, τα οποία απολαμβάνουμε εμείς σήμερα.

Συνέντευξη της Υπουργού Εσωτερικών Νίκης Κεραμέως στο queen.gr και τη δημοσιογράφο Διονυσία Καλαποθαράκου.