ΚΑΝΑΛΙ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ, ομιλία στην Ολομέλεια για το νομοσχέδιο περί ανθρωπιστικής κρίσης

Κείμενο της ομιλίας:

Κυρία Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, θα ήθελα να κάνω τρεις επί της ουσίας παρατηρήσεις που αφορούν στο πρώτο κεφάλαιο του νομοσχεδίου, σχετικά με τις επιδοτήσεις σίτισης, ενοικίου και ρεύματος σε κοινωνικά ευπαθείς ομάδες.

Θα ήθελα να τονίσω στο σημείο αυτό ότι θα μιλήσω από την πράξη της κοινωνικής προσφοράς, όπως την έχω βιώσει πολύ έντονα τα τελευταία χρόνια μέσω φιλανθρωπικού σωματείου, με το οποίο δραστηριοποιούμαι εθελοντικά και το οποίο τα τελευταία τρία χρόνια έχει προσφέρει βοήθεια σε πάνω από τριακόσιες χιλιάδες συνανθρώπους μας που ανήκουν ακριβώς σ’ αυτές τις ευπαθείς ομάδες.

Οι παρατηρήσεις μου, λοιπόν, επί του πρώτου κεφαλαίου είναι οι εξής τρεις:

Πρώτον, τα μέτρα που συζητούμε αντιπροσωπεύουν, κατά τη γνώμη μου, «μία σταγόνα στον ωκεανό». Συνάδελφοί μου έχουν ήδη καταδείξει τα εξαιρετικά χαμηλά νούμερα, τα ποσά που θα διατεθούν στην πράξη σε κάθε νοικοκυριό. Δεν θα πω κάτι παραπάνω. Παρ’ ότι, όμως, πρόκειται για «σταγόνα στον ωκεανό», ασφαλώς κάθε βοήθεια είναι σημαντική, όσο μικρή κι αν είναι, και γι’ αυτό προσωπικά τουλάχιστον θα υπερψηφίσω τα άρθρα αυτά.

Δεύτερη παρατήρηση: Πρόκειται ωστόσο, κατά τη γνώμη μου, για μία μη επαρκώς μελετημένη ρύθμιση και εξηγούμαι. Τα μέτρα κοινωνικής πολιτικής απαιτούν αναλυτική μελέτη της κείμενης κατάστασης, αξιολόγηση των αναγκών, αξιολόγηση των δυνατοτήτων κοινωνικής προσφοράς και απαιτούν συντονισμένες ενέργειες. Δεν ξέρω σε τι βαθμό μπόρεσε η Κυβέρνηση να προβεί σε τέτοια αναλυτική μελέτη που είναι, κατά τη γνώμη μου, άκρως απαραίτητη, προκειμένου αφ’ ενός να μην πάει η προσπάθεια χαμένη και αφ’ ετέρου να πάει στοχευμένα εκεί που χρειάζεται περισσότερο.

Η ρύθμιση της προηγούμενης κυβέρνησης σχετικά με το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα ήταν, κατά τη γνώμη μου, μια τέτοια στοχευμένη προσπάθεια, αλλά επειδή γι’ αυτήν έχουν ειπωθεί πολλά, θα σας πω για μία άλλη που πιστεύω ότι δεν γνωρίζετε ή τουλάχιστον οι περισσότεροι από σας δεν γνωρίζετε, κι όμως είναι άκρως δηλωτική της αντιμετώπισης που, κατά τη γνώμη μου, οφείλεται σε τέτοια κοινωνικά προβλήματα.

Η ρύθμιση αυτή, η οποία ψηφίστηκε από τη Βουλή, ήταν η εξής: Ένα από τα πιο βασικά αντικίνητρα στην ιδιωτική κοινωνική προσφορά ήταν η επιβολή ΦΠΑ σε όλες τις δωρεές σε είδος από εταιρείες προς φιλανθρωπικούς κοινωφελείς οργανισμούς. Με άλλα λόγια –θα σας το πω πολύ απλά- ήθελε μία εταιρεία να δωρίσει δέκα τόνους μακαρόνια σ’ ένα ίδρυμα και όχι μόνο θα στερούνταν το απόθεμά της αλλά επιπλέον όφειλε, με βάση την κείμενη νομοθεσία, να καταβάλει ΦΠΑ 23% επί της αξίας της δωρεάς αυτής. Αυτό, όπως καταλαβαίνετε, δημιουργούσε ένα ισχυρότατο αντικίνητρο στις εταιρείες να προβαίνουν σε τέτοιες δωρεές σε είδος προς κοινωνικά ευπαθείς ομάδες, διότι αν οι εταιρείες αυτές κατέστρεφαν αυτά τα προϊόντα αντί να τα δώριζαν, θα είχαν απαλλαγεί από το ΦΠΑ.

Για να σας δώσω να καταλάβετε για τι μεγέθη μιλάμε, υπήρχε ελληνική εταιρεία που παρήγε είδη προσωπικής υγιεινής, η οποία κατέστρεφε συστηματικά τριάντα επτά φορτηγά το μήνα με είδη προσωπικής υγιεινής, προϊόντα τα οποία είχαν κάποιο επιφανειακό ελάττωμα, για παράδειγμα κάποια λάθος συσκευασία, ωστόσο ήταν απολύτως κατάλληλα προς κατανάλωση και όλα αυτά τα προϊόντα πήγαιναν χαμένα, παρ’ ότι υπήρχε τρομακτική ανάγκη γι’ αυτά τα προϊόντα, επειδή ακριβώς, εάν τα δώριζε, θα πλήρωνε ΦΠΑ 23%.

Η προηγούμενη κυβέρνηση, λοιπόν, συνέλεξε όλα αυτά τα στοιχεία από ΜΚΟ και από άλλους φορείς, μελέτησε το ισχύον καθεστώς, τις συγκεκριμένες ανάγκες ευπαθών ομάδων και προχώρησε συνειδητά σε νομοθετική ρύθμιση που απαλλάσσει τέτοιες δωρεές σε είδος από την επιβολή ΦΠΑ υπό κάποιες προϋποθέσεις. Πρόκειται για μία αλλαγή ενός καθεστώτος που ίσχυε στην Ελλάδα για είκοσι επτά χρόνια και η οποία αποτελούσε εξαιρετικά σημαντικό «φρένο» στην ιδιωτική πρωτοβουλία.

Γιατί ανέφερα το παράδειγμα αυτό; Διότι ακόμα και σε μία περιορισμένη ρύθμιση όπως αυτή που σας ανέφερα, έγινε μία έρευνα, έγινε μία μελέτη, έγινε ανάλυση των αναγκών, έγινε έρευνα αντίστοιχων ρυθμίσεων στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έγινε μία συντονισμένη προσπάθεια.

Δυστυχώς, δεν έχω την εντύπωση ότι έχει γίνει κάτι αντίστοιχο, μία τέτοια μελέτη για την περίπτωση του πρώτου κεφαλαίου του νομοσχεδίου. Και έχω, αντιθέτως, την εντύπωση ότι πρόκειται για μια πυροσβεστική, πρόχειρη λύση.

Τρίτη και τελευταία παρατήρηση. Τα εν λόγω άρθρα του νομοσχεδίου αντιπροσωπεύουν μία ρύθμιση που, κατά τη γνώμη μου, κινείται στη λάθος κατεύθυνση ή τουλάχιστον σε μία, αν θέλετε, ανεπαρκή κατεύθυνση. Και εξηγούμαι. Είναι φυσικά πολύ σημαντικό να προσφέρουμε στήριξη, ανακούφιση σε κοινωνικά ευπαθείς ομάδες. Δεν λύνουν, όμως, το πρόβλημα. Προσφέρουν μια εφήμερη ανακούφιση. Το πιο σημαντικό όμως είναι να βοηθήσουμε τις ομάδες αυτές να επανενταχθούν στην κοινωνία, να επανενταχθούν στον κοινωνικό και εργατικό ιστό. Τότε λύνεται το πρόβλημα.

Θα σας πω μόνο ένα παράδειγμα. Υπήρχε μέχρι πρότινος ένας ξενώνας στην Αθήνα για κοινωνικά ευπαθείς ομάδες. Επρόκειτο για ιδιωτική πρωτοβουλία. Τι έκανε ο ξενώνας αυτός; Πήγαινε και έβρισκε αστέγους, τους έπαιρνε από το δρόμο, τους έδινε φαγητό και στέγη αλλά τους έβαζε δύο προϋποθέσεις. Πρώτον, χρονικό όριο στη στήριξη ένα χρόνο και, δεύτερον, τους υποχρέωνε κατά τη διάρκεια της παραμονής τους είτε να μάθουν μια τέχνη είτε να μάθουν μια γλώσσα. Πώς; Από εθελοντές καθηγητές που το ίδιο το σωματείο έβρισκε και οργάνωνε. Γιατί; Για να μπορέσουν αυτοί οι άστεγοι να σταθούν στα πόδια τους και να βγουν στην κοινωνία.

Άκουσα με προσοχή χθες την κυρία Υπουργό που ανέφερε ότι θα ακολουθήσουν μέτρα που θα βοηθήσουν την επανένταξη των ανθρώπων και προσωπικά τα θεωρώ πολύ σημαντικά και ελπίζω, πραγματικά, να έρθουν γρήγορα προς συζήτηση στη Βουλή στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης και συντονισμένης δράσης.

Κλείνω με το εξής: Υπάρχει ένα παλιό ρητό που λέει ότι όταν δίνεις σε κάποιον ένα ψάρι, του δίνεις τροφή για μια μέρα. Όταν όμως του μάθεις να ψαρεύει, του δίνεις τροφή για μια ζωή. Και αυτό το δεύτερο είναι που οφείλουμε όλοι, ΣΥΡΙΖΑ, Νέα Δημοκρατία, Ποτάμι, όλα τα κόμματα –δεν θα τα αναφέρω όλα- να κάνουμε, δηλαδή να μάθουμε στον άλλο να ψαρεύει, όχι απλά να του δώσουμε τροφή.

Σας ευχαριστώ πολύ.