Ευχαριστώ και εγώ με τη σειρά μου το Ελληνικό φόρουμ για το ψηφιακό μέλλον και το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας για την πρόσκληση να λάβω μέρος στη σημερινή ημερίδα και στο συγκεκριμένο θέμα που αφορά στην ψηφιακή εκπαίδευση. Έναν τομέα της εκπαίδευσης στον οποίο δυστυχώς η χώρα μας υπολείπεται έναντι των άλλων χωρών. Η ΕΕ διεξήγαγε μία έρευνα το 2016 για την εκπαίδευση και την κατάρτιση στις χώρες της ΕΕ. Και δυστυχώς η χώρα μας κατατάσσεται 26η στο σύνολο των 28 κρατών – μελών της Ε.Ε. στον δείκτη ψηφιακής εκπαίδευσης.
Κυρίες και κύριοι,
η ψηφιακή εκπαίδευση στη χώρα μας πρέπει να αναβαθμιστεί συλλήβδην με κυριότερους στόχους την γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος στην εκπαίδευση, την προαγωγή ηλεκτρονικών περιβαλλόντων που θα αυξήσουν την πρόσβαση στη διά βίου μάθηση, καθώς και την ανάπτυξη εθνικών στρατηγικών αναφορικά με την εφαρμογή των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση.
Πρέπει να αναβαθμιστεί γιατί είναι παράλογο να ζούμε σε μια χώρα που τα παιδιά και οι έφηβοι περνούν σημαντικό χρόνο μέσα στην ημέρα τους σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, και την ίδια στιγμή να καταγράφονται τόσο χαμηλές επιδόσεις σε σχέση με την απόκτηση ψηφιακών δεξιοτήτων.
Κατά την τελευταία δεκαετία, η τεχνολογία έχει επιτρέψει μια εκθετική ανάπτυξη των κοινωνικών δικτύων. Εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook και το Twitter είναι μηχανές ενός τεράστιου συστήματος επικοινωνίας, ενός συστήματος στο οποίο μια απλή και μόνη ιδέα μπορεί να μοιραστεί με εκατομμύρια ανθρώπους σε μια στιγμή. Θα ήθελα, στα λίγα λεπτά που μου έχουν δοθεί, να σας μιλήσω συγκεκριμένα για την πτυχή αυτή της ψηφιακής εκπαίδευσης, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τη σχέση τους με την παιδεία και την εξέλιξη των παιδιών μας.
Τα στοιχεία είναι εντυπωσιακά. Θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας μερικά στατιστικά στοιχεία σχετικά με τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε όλη την Ευρώπη:
Από 100 χρήστες του Διαδικτύου στη Δυτική Ευρώπη, πόσοι νομίζετε ότι κάνουν χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, σε τακτική βάση, κατά μέσο όρο; 63,2%! Η Ολλανδία, η Ιταλία, η Νορβηγία και το Ηνωμένο Βασίλειο καταγράφουν από τα υψηλότερα ποσοστά, αναφορικά με την χρήση των κοινωνικών δικτύων στη Δυτική Ευρώπη: τουλάχιστον 69% των χρηστών του Διαδικτύου σε κάθε μία από αυτές τις χώρες επισκέπτεται τακτικά τα κοινωνικά δίκτυα. Αντίθετα, η Γαλλία και η Γερμανία βρίσκονται χαμηλότερα στην κατάταξη ως προς την χρήση των κοινωνικών μέσων, με μόλις το 55% έως 57% των χρηστών του Διαδικτύου να χρησιμοποιούν πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης σε μηνιαία βάση. Η διαφορά στους αριθμούς μεταξύ των χωρών οφείλεται σε πλήθος πολιτιστικών, αλλά και υλικοτεχνικών παραγόντων.
Για παράδειγμα, τόσο στη Γαλλία όσο και στη Γερμανία, συναντάμε χαμηλότερο ποσοστό χρήσης λόγω της ανησυχίας περί ιδιωτικότητας, της απροθυμίας να αποκαλύψουν προσωπικά δεδομένα και της δυσπιστίας απέναντι στους παγκόσμιους διαδικτυακούς κολοσσούς, όπως το Facebook και η Google. Και φυσικά τα δημογραφικά στοιχεία παίζουν το ρόλο τους, επίσης. Όπως ίσως γνωρίζετε, στη Γερμανία συναντάμε ένα πολύ γηρασμένο πληθυσμό και το χαμηλότερο ποσοστό γεννήσεων στην Ευρώπη. Ένας γηρασμένος πληθυσμός είναι αυτόματα πιο συντηρητικός και ως εκ τούτου πιο απρόθυμος να κάνει χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Από την άλλη πλευρά, σε χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία που προσφέρουν φθηνά πακέτα δεδομένων και γρήγορες ταχύτητες στο Internet, τα ποσοστά χρήσης των social media είναι υψηλότερα. Εκτιμάται ότι το κοινό που χρησιμοποιεί μέσα κοινωνικής δικτύωσης μηνιαία στην Ιταλία θα φτάσει αυτή τη χρονιά το 69% των χρηστών του Διαδικτύου.
Πάμε να δούμε λίγο τι γίνεται με τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τους νέους. Η συμμετοχή σε διάφορες ιστοσελίδες μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι μια δραστηριότητα ρουτίνας που η έρευνα έχει δείξει ότι είναι προς όφελος των παιδιών και των εφήβων, καθώς ενισχύει και βελτιώνει την επικοινωνία, την κοινωνική διάδραση, ακόμη και τις τεχνικές δεξιότητες. Ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook και το MySpace προσφέρουν πολλαπλές καθημερινές ευκαιρίες για να συνδεθούν με τους φίλους, τους συμμαθητές, καθώς και άτομα με κοινά ενδιαφέροντα. Σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα, το 22% των εφήβων συνδέθηκε με το αγαπημένο site κοινωνικής δικτύωσης περισσότερο από 10 φορές την ημέρα, 75% των εφήβων έχουν το δικό τους κινητό τηλέφωνο, και το 25% το χρησιμοποιεί για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το 54% το χρησιμοποιεί για την αποστολή γραπτών μηνυμάτων και το 24% το χρησιμοποιεί για ανταλλαγή άμεσων μηνυμάτων. Τι σημαίνουν όλα αυτά; Ότι ένα μεγάλο μέρος της κοινωνικής και συναισθηματικής ανάπτυξης αυτής της γενιάς λαμβάνει χώρα στο διαδίκτυο και στα κινητά τηλέφωνα. Το ερώτημα που γεννάται είναι τι είδους επίδραση έχει πάνω τους αυτή η ψηφιακή κοινωνική αλληλεπίδραση. Κυρίως όμως πρέπει να αναρωτηθεί κανείς με ποιο τρόπο μπορούν οι γονείς να ενισχύσουν την θετική επίδραση και να αποσοβήσουν την αρνητική.
Ας δούμε πρώτα ποια είναι η θετική επίδραση, ποια τα οφέλη από την χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τα παιδιά και τους εφήβους.
Πρώτα από όλα, ενισχύουν την κοινωνικοποίηση και την επικοινωνία.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επιτρέπουν στους εφήβους να παραμένουν συνδεδέμενοι με τους φίλους και την οικογένειά τους, να κάνουν νέους φίλους, να μοιράζονται φωτογραφίες, να ανταλλάσσουν ιδέες. Η συμμετοχή σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί επίσης να προσφέρει στους εφήβους βαθύτερα οφέλη που τους εξελίσσουν σε σχέση με τον τρόπο που βλέπουν τους εαυτούς τους, την τοπική κοινότητα και τον κόσμο ευρύτερα, οφέλη όπως:
Δεύτερον, ενισχύουν τις ευκαιρίες μάθησης.
Μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου χρησιμοποιούν τα social media για να συνδεθούν μεταξύ τους και να συνεργαστούν σε ομαδικές εργασίες. Για παράδειγμα, το Facebook και παρόμοια μέσα κοινωνικής δικτύωσης επιτρέπουν στους μαθητές να συμβρεθούν εκτός σχολικής τάξης, όπου μπορούν να συνεργαστούν και να ανταλλάξουν απόψεις για σχολικές εργασίες. Επιπλέον, ορισμένα σχολεία χρησιμοποιούν με επιτυχία τα blogs ως εργαλεία διδασκαλίας, κάτι το οποίο έχει αποδειχτεί ότι βελτιώνει τις γλωσσικές δεξιότητες, την γραπτή έκφραση και την δημιουργικότητα.
Ποιοι είναι όμως οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν από τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τους νέους. Κίνδυνοι τους οποίους εμείς οι “μεγάλοι”, φορείς της εκπαίδευσης, της πολιτικής και της κοινωνίας εν γένει οφείλουμε να προλαμβάνουμε.
Η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μετατρέπεται σε κίνδυνο για τους εφήβους πιο συχνά από ό, τι οι περισσότεροι ενήλικες συνειδητοποιούμε. Οι κίνδυνοι ελλοχεύουν σε ιστοσελίδες ακατάλληλου περιεχομένου, στην έλλειψη κατανόησης ζητημάτων ιδιωτικότητας, σε διαφημίσεις τρίτων αλλά και στην συμπεριφορά μεταξύ των νέων.
Διαδικτυακός εκφοβισμός (cyberbullying)
Διαδικτυακός εκφοβισμός ή Cyberbullying είναι η χρήση των ψηφιακών μέσων για να επικοινωνούνται ψευδείς, ενοχλητικές ή εχθρικές πληροφορίες σχετικά με ένα άλλο πρόσωπο. Είναι ο πιο κοινός διαδικτυακός κίνδυνος για όλους τους εφήβους και εκδηλώνεται στην μεταξύ τους συμπεριφορά. Το Cyberbullying μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ψυχοκοινωνικές συνέπειες, όπως κατάθλιψη, άγχος, σοβαρή απομόνωση, ακόμα και, αυτοκτονία.
Ανταλλαγή μηνυμάτων με σεξουαλικό περιεχόμενο (sexting)
Το Sexting μπορεί να οριστεί ως “η αποστολή, η λήψη ή η προώθηση μηνυμάτων σεξουαλικού περιεχομένου, φωτογραφιών ή εικόνων μέσω κινητού τηλεφώνου, υπολογιστή, ή άλλων ψηφιακών συσκευών.” Πολλές από αυτές τις εικόνες διανέμονται ταχύτατα μέσω των κινητών τηλεφώνων ή του Διαδικτύου. Αυτό το φαινόμενο παρατηρείται έντονα στον εφηβικό πληθυσμό. Μια πρόσφατη έρευνα αποκάλυψε ότι το 20% των εφήβων έχουν αποστείλει ή αναρτήσει γυμνές ή ημίγυμνες φωτογραφίες και βίντεο του εαυτού τους.
Κατάθλιψη του Facebook
Οι ερευνητές έχουν ταυτοποιήσει ένα νέο φαινόμενο που ονομάζεται “κατάθλιψη του Facebook”, και ορίζεται ως η κατάθλιψη που αναπτύσσεται όταν νέοι στην προεφηβική και εφηβική ηλικία ξοδεύουν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook, και τότε αρχίζουν να εμφανίζουν κλασικά συμπτώματα κατάθλιψης. Προέφηβοι και έφηβοι που πάσχουν από τέτοιου είδους κατάθλιψη βρίσκονται σε κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού.
Ποιος είναι ο ρόλος των γονέων απέναντι σε όλα αυτά;
Υπάρχουν γονείς σήμερα που είναι απόλυτα εξοικειωμένοι με την τεχνολογία, και αισθάνονται άνετα με τα προγράμματα και τις διαδικτυακές πλατφόρμες που χρησιμοποιούν τα παιδιά τους. Από την άλλη, υπάρχουν και γονείς που δυσκολεύονται να έρθουν σε επαφή με τα παιδιά τους που μπορούν να χαρακτηριστούν ως τεχνολογικοί ή ψηφιακοί παντογνώστες και αυτό συμβαίνει για διάφορους λόγους. Είτε γιατί στερούνται βασικών γνώσεων γύρω από τις νέες μορφές κοινωνικοποίησης, είτε γιατί δεν διαθέτουν τις τεχνικές ικανότητες ή το χρόνο που απαιτείται για να συμβαδίσουν με τα παιδιά τους στο συνεχώς μεταβαλλόμενο τοπίο του Διαδικτύου. Όποιος και αν είναι ο λόγος, το τελικό αποτέλεσμα είναι ένα μεγάλο χάσμα ως προς το πώς αντιλαμβάνονται τον κόσμο γονείς και νέοι. Φυσικά, το εν λόγω χάσμα εύκολα γεφυρώνεται αν οι γονείς αφιερώνουν επαρκή χρόνο για πρόσωπο-με-πρόσωπο κοινωνική αλληλεπίδραση με τα παιδιά τους.
Κλείνοντας, θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας κάποια στοιχεία που κατά την άποψή μου αποκαλύπτουν ποια είναι η πραγματική πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι νέοι, ως εκ τούτου εμείς φέρουμε την ευθύνη να τους θωρακίσουμε προς αυτή την κατεύθυνση.
Οι ειδικοί εκτιμούν σήμερα ότι η ποσότητα των νέων δεδομένων που παράγονται καθημερινά είναι 2,5 τετράκις εκατομμύρια bytes.
Για μένα λοιπόν, αυτή είναι η πραγματική πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπίσει η εκπαίδευση στην ψηφιακή εποχή: να προσφερθούν στα παιδιά όλες εκείνες οι δεξιότητες, όλα τα εφόδια, ώστε να μπορούν με επάρκεια και αποτελεσματικά να διαχωρίσουν την ήρα από το σιτάρι, να διαχωρίσουν τις χρήσιμες από τις άχρηστες πληροφορίες. Με λίγα λόγια, να μπορούν να στέκονται κριτικά απέναντι σε ό,τι τους προσφέρεται ως αλήθεια, με τρόπο ώστε να μπορούν να ελέγχουν την εγκυρότητά της. Και δεν είναι καθόλου εύκολο την εποχή της εύκολης προπαγάνδας και της διασποράς ανεύθυνων φημών με ιλιγγιώδεις ταχύτητες, όπως αυτές που επιτρέπουν οι υπερσύγχρονες συνδέσεις μετάδοσης δεδομένων.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Εάν θέλετε να ενημερώνεστε για τις δράσεις μας, μπορείτε να δηλώσετε παρακάτω τα στοιχεία σας:
Εάν θέλετε να ενημερώνεστε για τις δράσεις μας, μπορείτε να δηλώσετε παρακάτω τα στοιχεία σας: