Ευχαριστώ πολύ την Ελληνική Εταιρία Διοικήσεως Επιχειρήσεων και τον Τομέα Ανάπτυξης Γυναικών Μάνατζερ και Επιχειρηματιών για την τιμητική πρόσκληση να είμαι σήμερα μαζί σας, ανάμεσα σε τόσο ικανά στελέχη από τον χώρο των επιχειρήσεων για να μιλήσουμε για τη γυναικεία συμμετοχή σε θέσεις ευθύνης στο χώρο αυτό.
Είναι γεγονός ότι τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς, ένα σπουδαίο κεφάλαιο γυναικείας δημιουργικότητας, ικανοτήτων και ηγεσίας, παραμένει αναξιοποίητο. Στόχος μου είναι, στο σύντομο χρονικό διάστημα που έχω στη διάθεσή μου, να αναφερθώ πρώτα στη γυναικεία επιχειρηματικότητα γενικά ως βάση για τη συνέχεια, και μετά διακριτά στην εκπροσώπηση των γυναικών σε ανώτερες θέσεις διοίκησης στις επιχειρήσεις.
Σύμφωνα με την Ετήσια Έκθεση Επιχειρηματικότητας 2017-2018, του ΙΟΒΕ, οι γυναίκες αποτελούν το 40% του συνόλου των επιχειρηματιών αρχικών σταδίων το 2017. Το ποσοστό αυτό κινείται σε ελαφρώς χαμηλότερα επίπεδα από ότι στην Ευρώπη και στις χώρες καινοτομίας και έχει ως βασικό κίνητρο την ανάγκη, όπως βεβαίως συμβαίνει και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Για τον λόγο αυτό είναι ιδιαίτερα χαμηλά και τα ποσοστά των γυναικών επιχειρηματιών στην Ελλάδα (9,5%) που εκτιμούν ότι στην επόμενη πενταετία θα δημιουργήσουν πάνω από 6 θέσεις απασχόλησης, σε σχέση με την Ευρώπη και τις Χώρες καινοτομίας, όπου τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 23% και 27%.
Στην Ελλάδα έχουμε και σαφώς χαμηλότερη πρόθεση εκδήλωσης νέας επιχειρηματικότητας από γυναίκες (στο 5,1% το 2016), όταν στην Ευρώπη και στις Χώρες καινοτομίας βρίσκονται στην περιοχή του 12%. Το χαμηλό ποσοστό στην πρόθεση εκδήλωσης επιχειρηματικότητας είναι ενδεικτικό της περιορισμένης δυναμικής, αλλά και του δυσμενούς εγχώριου περιβάλλοντος. Επίσης, στην Ελλάδα, μια γυναίκα έχει περισσότερες πιθανότητες να διακόψει τη λειτουργία της επιχείρησής της συγκριτικά με άλλες χώρες της Ευρώπης και τις χώρες καινοτομίας, λόγω χαμηλής κερδοφορίας.Αναφορικά με τους κλάδους δραστηριότητας, οι γυναίκες επιχειρηματίες στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται, κυρίως, στο εμπόριο (χονδρικό και λιανικό) και στις υπηρεσίες, όπως στην Ευρώπη και στις Χώρες καινοτομίας. Ωστόσο, αυτό που ξεχωρίζει είναι το ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό στον κλάδο του εμπορίου στην Ελλάδα (42,2%) έναντι των υπολοίπων χωρών.
Τέλος, όσον αφορά στη χρηματοδότηση της γυναικείας επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα, η χρηματοδότηση από μέλη της οικογενείας εντοπίζεται σε ποσοστό 94%, κατατάσσοντας τη χώρα στην 1η θέση.
Και έρχομαι τώρα στους παράγοντες που επιδρούν ανασταλτικά στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας γενικά και ειδικότερα της γυναικείας επιχειρηματικότητας, στην Ελλάδα:
Αυτοί οι παράγοντες, λίγο πολύ, λειτουργούν ανασταλτικά, συλλήβδην, προς την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας. Για τις γυναίκες, ωστόσο, υπάρχει και μια πρόσθετη δυσκολία, η οποία επιβαρύνει το εγχείρημα έτι περαιτέρω: η προσπάθεια εξισορρόπησης των οικογενειακών και επαγγελματικών υποχρεώσεων.
Για να δούμε, όμως, πώς έχουν τα πράγματα όσον αφορά στη γυναικεία εκπροσώπηση στις διοικήσεις των επιχειρήσεων.
Σύμφωνα με την παγκόσμια έρευνα της Grant Thornton για το γυναικείο επιχειρείν, το 2017, οι επιχειρήσεις παγκοσμίως έκαναν ένα βήμα μπροστά, ωστόσο μένει αρκετός δρόμος να διανυθεί προς την ισότιμη εκπροσώπηση των φύλων στην ηγεσία.
Τα στοιχεία της έρευνας αποκαλύπτουν ότι το ποσοστό των επιχειρήσεων ανά τον κόσμο, στις οποίες τουλάχιστον μία γυναίκα κατέχει διοικητική θέση, αυξήθηκε τον τελευταίο χρόνο σημαντικά. Εντούτοις, το συνολικό ποσοστό των γυναικών που κατέχουν διοικητικές θέσεις μειώθηκε οριακά.
Στην Ελλάδα η εικόνα φαίνεται να είναι σχετικά ενθαρρυντική, καθώς καταγράφεται αύξηση 6 μονάδων, ανεβάζοντας στο 26% στο ποσοστό των γυναικών που κατέχουν διοικητικές θέσεις. Η επίδοση υπερβαίνει τον παγκόσμιο μέσο όρο που είναι στο 24%.
Ιδιαίτερα θετικά είναι τα δεδομένα στην Ιταλία, όπου καταγράφεται η υψηλότερη συμμετοχή γυναικών σε διοικητικές θέσεις (34%) συνολικά στο δυτικό ημισφαίριο. Στο ανατολικό ξεχωρίζει η Ταϋλάνδη, με το ποσοστό να ανέρχεται στο 42%.
Οι επιχειρήσεις αναφέρουν ότι διατηρούν καλές προθέσεις ως προς την αύξηση της γυναικείας εκπροσώπησης στις ανώτερες θέσεις της διοίκησης, ωστόσο, όπως καλά γνωρίζετε, οι καλές προθέσεις δεν αρκούν για να αλλάξουν την κατάσταση.
Ποιο αναφέρουν ως σημαντικό εμπόδιο; Μα φυσικά, τα στερεότυπα σχετικά με τους ρόλους των δυο φύλων – φαντάζομαι δεν εκπλήσσεστε! Σ’ αυτό το πλαίσιο, δεν εντάσσεται μόνο η προκατάληψη ότι μια γυναίκα δεν έχει τις δυνατότητες να διοικήσει επαρκώς μια επιχείρηση, ότι δεν έχει ηγετικές ικανότητες, αλλά και η πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα, αρκετά σκληρή πολλές φορές, που συνίσταται στο γεγονός ότι μια γυναίκα πρέπει να αντεπεξέλθει σε πολλαπλούς και απαιτητικούς ρόλους: μια γυναίκα πρέπει να είναι καλή μητέρα, να είναι καλή σύζυγος, να είναι καλή επαγγελματίας.
Και τι προτείνουν ως λύση στο πρόβλημα; Στην πλειονότητά τους οι επιχειρήσεις υπογραμμίζουν ότι η επίλυση του προβλήματος θα έρθει μέσα από τη συνεργασία των επιχειρήσεων και κυβερνήσεων. Θεωρούν ότι το πλαίσιο υποστηρικτικών δομών και υπηρεσιών είναι ελλιπές και ότι οι κυβερνήσεις οφείλουν να υποστηρίξουν με στοχευμένες παρεμβάσεις τους ρόλους τους οποίους καλείται να υπηρετήσει η σύγχρονη γυναίκα.
Και θα αναρωτηθεί κανείς: είναι μόνο ζήτημα κοινωνικής θεωρίας η ισότιμη εκπροσώπηση των γυναικών σε θέσεις ευθύνης;
Όχι – είναι η απάντηση.
Κυρίες και κύριοι, προφανώς και δεν είναι μόνο θέμα θεωρίας, αλλά και πράξης. Πρωτίστως είναι ζήτημα ουσίας.
Και προσέξτε, δεν ωφελεί να μπαίνουμε σε συγκρίσεις ή μια ανταγωνιστική «μάχη» ανάμεσα στα δύο φύλα. Δεν είναι εχθρικά στρατόπεδα τα δύο φύλα, που κάποιος είναι νικητής και ο άλλος ηττημένος.
Η πραγματικότητα είναι άλλη, οι γυναίκες μπορούν να τα καταφέρουν εξίσου καλά με τους άνδρες σε θέσεις ευθύνης, όχι μόνο στο τιμόνι της διοίκησης επιχειρήσεων, αλλά και στην πολιτική, που επίσης υποεκπροσωπούνται, καθώς και σε πλήθος άλλων τομέων δραστηριοποίησης.
Είναι πολύ κρίμα που μιλάμε για τα αυτονόητα εν έτει 2018. Είναι πολύ κρίμα να έχουμε ανάγκη τη συνδρομή των ερευνών για να αποδεικνύουμε τα αυτονότητα. Σε κάθε περίπτωση βέβαια, και αυτές οι έρευνες επιβεβαιώνουν τα όσα λέμε.
Όπως έδειξε έρευνα της ICAP (2016) που απευθύνθηκε στις 680 μεγαλύτερες εταιρείες με γυναίκες επικεφαλής, οι γυναίκες αυτές είναι υψηλού μορφωτικού επιπέδου. Ως προς τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους, δείχνουν επιμονή και εργατικότητα, ενώ θεωρούν την προσωπική ανάπτυξη, την καταξίωση και αναγνώρισή τους στο επαγγελματικό περιβάλλον ως τη σημαντικότερη ανταμοιβή τους. Παράλληλα, σε πολύ μεγάλο ποσοστό θεωρούν ότι, ο βασικότερος παράγοντας που οδηγεί στην καταξίωση είναι η ισχυρή επιθυμία για επιτυχία και πραγματοποίηση καριέρας (82%) και η αξιοποίηση ευκαιριών (81%).
Οι γυναίκες επικεφαλής εργάζονται πολύ σκληρά: το 50% εξ αυτών εργάζονται πάνω από 50 ώρες την εβδομάδα, ενώ παράλληλα, όπως φαντάζεστε και βιώνετε, έχουν αυξημένες οικογενειακές υποχρεώσεις. Επίσης, χαρακτηρίζονται από αισιοδοξία και εργατικότητα, ενώ υπερέχουν των ανδρών συναδέλφων τους στον τομέα της καλύτερης κατανόησης συναδέλφων (ενσυναίσθηση), στις επικοινωνιακές δεξιότητες και στο επίπεδο της διορατικότητας.
Κυρίες και Κύριοι, ευρισκόμενη ανάμεσα σε τόσο επιτυχημένες γυναίκες στον τομέα των επιχειρήσεων, δεν θέλω να μιλήσω άλλο, από το βήμα αυτό, για τα αυτονόητα. Νομίζω ότι οι δυνατότητες των γυναικών σε θέσεις ηγεσίας ολοένα και αναδεικνύονται παγκοσμίως. Μένει η πολιτεία να βοηθήσει και η κοινωνία να αποδεχθεί ότι το πολύτιμο αναξιοποίητο αυτή τη στιγμή κεφάλαιο των γυναικών αν αξιοποιηθεί στο έπακρον, θα είναι επ’ ωφελεία όλων.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Εάν θέλετε να ενημερώνεστε για τις δράσεις μας, μπορείτε να δηλώσετε παρακάτω τα στοιχεία σας:
Εάν θέλετε να ενημερώνεστε για τις δράσεις μας, μπορείτε να δηλώσετε παρακάτω τα στοιχεία σας: