Κυρίες και κύριοι, φίλες και φίλοι,
Σας ευχαριστώ πολύ και εγώ με τη σειρά μου για την παρουσία σας εδώ απόψε. Ευχαριστώ πολύ την ΟΝΝΕΔ 6ου διαμερίσματος Αθηνών και την Πρόεδρό της Βαχαρίδη Γεωργία για την πρωτοβουλία και την διοργάνωση της σημερινής εκδήλωσης με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου.
Η γυναίκα σήμερα καλείται να αντεπεξέλθει σε πολλούς και διαφορετικούς ρόλους, όπως ήδη κατέδειξε και η κυρία Γιαννάκου. Δίνει καθημερινά τον δικό της αγώνα για να είναι επιτυχημένη μητέρα, σύζυγος, επαγγελματίας, σε μια κοινωνία που, ενώ έχουν σημειωθεί πολλά και σημαντικά βήματα προς την επίτευξη της ισότητας των δύο φύλων, δυστυχώς μένουν πολλά ακόμα να γίνουν.
Θα μιλήσω λοιπόν με στοιχεία, όπως συνηθίζω, καθώς η δύναμη των αριθμών αποτυπώνει απαράμιλλα την, ζοφερή πολλές φορές, πραγματικότητα, 1. για τις γυναίκες και την εκπροσώπηση τους στην πολιτική ζωή και 2. για τις γυναίκες και την πρόσβασή τους στην εκπαίδευση.
Ξεκινώντας θα αναφερθώ στην θέση της γυναίκας στην πολιτική ζωή:
Παγκοσμίως, η γυναικεία πολιτική συμμετοχή και εκπροσώπηση είναι πολύ περιορισμένη. Οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται και ως ψηφοφόροι και στα αιρετά αξιώματα. Σύμφωνα, λοιπόν, με πρόσφατα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών που αποτυπώνουν την κατάσταση των πραγμάτων το 2017:
Το 2017 καταγράφησαν κάποιες θετικές εξελίξεις όσον αφορά τη γυναικεία συμμετοχή στις εκλογές. Ωστόσο, διεθνώς, ο αριθμός των γυναικών στα εθνικά κοινοβούλια αυξήθηκε μόνο κατά 0,1 ποσοστιαία μονάδα σε σχέση με το 2016.
Η Ευρώπη, η οποία κατέγραψε τα μεγαλύτερα κέρδη όσον αφορά τον αριθμό των γυναικών βουλευτών, κατέγραψε και τις μεγαλύτερες απώλειες. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, οι γυναίκες βουλευτές κατέχουν πλέον το 38,6% των εδρών στην Εθνοσυνέλευση, από 26,6% – αύξηση 12 ποσοστιαίων μονάδων. Το κόμμα του Προέδρου Μακρόν όχι μόνο δημιούργησε εκλογικές λίστες με ισότιμη εκπροσώπηση για τα δύο φύλα, αλλά προώθησε και την διαφορετικότητα με τους μισούς υποψηφίους να προέρχονται από την κοινωνία των πολιτών. Δυο χώρες, η Αλβανία και η Αρμενία, με ιστορικά χαμηλούς αριθμούς εκλεγμένων γυναικών, επίσης παρουσίασαν σημαντική πρόοδο. Στην Αλβανία, το ποσοστό των γυναικών ανέβηκε από το 17,9% στο 27,9%, ενώ η Αρμενία σημείωσε άνοδο της τάξης των 6,5 ποσοστιαίων μονάδων από το 2012. Από την άλλη πλευρά, στην Ισλανδία και το Λιχτενστάιν σημειώθηκε μείωση κατά τουλάχιστον 8 ποσοστιαίες μονάδες.
Για να δούμε τι συμβαίνει στην Ελλάδα. Και στη χωρα μας οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται τόσο στη Βουλή, όσο και στην Κυβέρνηση.
Συμπέρασμα; Η πολιτική αποτελεί ένα κατ’ εξοχήν ανδροκρατούμενο πεδίο της δημόσιας ζωής, και στην Ελλάδα και διεθνώς. Και τούτο, παρ’ ότι προφανώς δεν αμφισβητείται ούτε η επιστημονική κατάρτιση των γυναικών, ούτε η επαγγελματική τους αρτιότητα, αλλά ούτε και οι ηγετικές τους ικανότητες. Βρισκόμαστε όμως μπροστά σε ένα πραγματικό «δημοκρατικό έλλειμμα»: το έλλειμμα της γυναικείας συμμετοχής.
Γιατί, λοιπόν, έχουν έτσι τα πράγματα; Ποιος είναι ο λόγος που οι γυναίκες δεν λαμβάνουν μέρος στην πολιτική; Δεν μπορούν, δεν θέλουν ή, μήπως, αποθαρρύνονται και σε κάθε περίπτωση δεν υποστηρίζονται;
Κατά τη γνώμη μου, είναι δύο οι βασικοί λόγοι:
Πρώτον, απουσιάζουν οι δομές και οι πολιτικές. Τι εννοώ; Πριν από 2 χρόνια είχα την μεγάλη ευτυχία να είμαι έγκυος στο πρώτο μου παιδί, ενώ ήμουν βουλευτής. Μέχρι λίγες ημέρες πριν γεννήσω, ήμουν στη Βουλή μέχρι αργά για συνεδριάσεις. Την ημέρα που έσπασαν τα νερά μου, ήμουν καθοδόν προς τηλεοπτικό κανάλι για εκπομπή. 7 ημέρες, αφού γέννησα, κλήθηκα σε συνεδρίαση στη Βουλή και λίγες ημέρες αργότερα, κλήθηκα να είμαι εισηγήτρια σε νομοσχέδιο. Τι άδεια εγκυμοσύνης και τι άδεια λοχείας λέτε ότι προβλεπόταν για τις γυναίκες βουλευτές; 0 ημέρες. Ευτυχώς, στην τελευταία τροποποίηση του Κανονισμού της Βουλής προβλέφθηκε η δυνατότητα για τις εγκύους γυναίκες βουλευτές, 1 μήνα πριν και 1 μήνα αφότου γεννήσουν να μπορούν να μετέχουν στις ψηφοφορίες με επιστολή, όταν είναι ονομαστικές, καθώς και όταν απαιτείται ειδική πλειοψηφία για τη λήψη απόφασης, οπότε τώρα που είμαι έγκυος για δεύτερη φορά, ευελπιστώ οι συνθήκες να είναι λίγο πιο ανθρώπινες. Σε κάθε περίπτωση είναι εξαιρετικά δύσκολο για μια γυναίκα βουλευτή να συνδυάσει τις δυο ιδιότητες. Ο εύκολος δρόμος είναι να θυσιάσει τον ένα ή τον άλλο ρόλο.
Και ένα στοιχείο από την διεθνή κοινότητα σχετικά με την δυνατότητα μια γυναίκας στην πολιτική να εγκυμονεί: στη Νέα Ζηλανδία, Πρωθυπουργός εκλέχθηκε η 37χρονη Jacinda Ardern. Η εγκυμοσύνη της στάθηκε αφορμή για να ξεκινήσει ολόκληρη συζήτηση σε εθνικό επίπεδο σχετικά με τη δυνατότητα των γυναικών να ισορροπούν την θέση τους στην πολιτική με την μητρότητα. Για να δούμε που θα καταλήξουν!
Δεύτερον, τα παρωχημένα στερεότυπα και δυσμενείς διακρίσεις με βάση το φύλο, τα οποία καλά κρατούν παρά το ότι βρισκόμαστε στον 21ο αιώνα. “Η γυναίκα πολιτικός δεν μπορεί να αντιμετωπίσει δύσκολες καταστάσεις, εξαιτίας της γυναικείας ευαισθησίας της, άρα είναι καλή μόνο για τα κοινωνικά χαρτοφυλάκια”, “η γυναίκα πολιτικός “ανεβαίνει” γιατί έχει ιδιαίτερες σχέσεις με τον Α ή τον Β”, “η γυναίκα πολιτικός “προχωρά” γιατί είναι όμορφη”. Και μην μου πείτε ότι δεν τα έχετε ακούσει; Και αυτά είναι μόνο μερικά από τα στερεότυπα που αναπαράγονται ευρέως και συμβάλλουν, έτσι, στον φαύλο κύκλο της περιθωριοποίησης της γυναίκας, αποτελώντας τελικά τροχοπέδη για την ανάδειξή της σε θέσεις ευθύνης. Οι παγιωμένες αντιλήψεις δύσκολα μετακινούνται, όμως αν πραγματικά το πιστέψουμε και δουλέψουμε προς αυτή την κατεύθυνση, τότε ναι, μπορούν να ανατραπούν.
Επιτρέψτε μου, να κάνω μια σύντομη αναφορά στο κίνημα #MeToo. Εάν θέλουμε οι γυναίκες να κάνουν αισθητη την παρουσία τους στην πολιτική ζωή, το Κοινοβούλιο, η Βουλή, οφείλει να είναι μέρος, στο οποίο θα εργάζονται μακριά από το φόβο της σεξουαλικής παρενόχλησης. Δυστυχώς, αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Γυναίκες βουλευτές παγκοσμίως καταγγέλλουν ότι έχουν παρενοχληθεί σεξουαλικά, ωστόσο διστάζουν να μιλήσουν γι αυτο. Το κίνημα #MeToo, το οποίο σάρωσε τον κόσμο το 2017, επιχειρεί να αλλάξει αυτή την κουλτούρα αυξάνοντας την επίγνωση της σεξουαλικής κακομεταχείρισης και του σεξισμού σε όλους τους τομείς του εραγσιακού βίου, φυσικά και στην πολιτική. Το 2017, εκδηλώθηκαν και κατόρθωσαν να μιλήσουν περισσότερες γυναίκες βουλευτές για περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης, γεγονός που οδήγησε πολλά κοινοβούλια – όπως του Καναδά, της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Σουηδίας, της Ελβετίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, αλλά και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – να εξετάσουν καλύτερα το εργασιακό τους περιβάλλον.
Περαιτέρω, θα ήθελα να αναφερθώ σε κάποια στοιχεία σχετικά με την πρόσβαση των γυναικών στην εκπαίδευση:
Ένας άλλος τομέας στον οποίο διαπιστώνονται ανισότητες ανάμεσα στα δύο φύλα είναι η πρόσβαση στην εκπαίδευση. Ευτυχώς στην Ελλάδα τα ποσοστά συμμετοχής των κοριτσιών στην εκπαίδευση δεν διαφέρουν πολύ από εκείνα των αγοριών, ας μην ξεχνάμε παρ’όλα αυτά ότι αυτό κατακτήθηκε με αγώνες. Στα χωριά, ακόμα και 50 ή 40 χρόνια πίσω οι νεαρές κοπέλες δεν συνέχιζαν στο Γυμνάσιο με τον φόβο να μην συνάψουν σχέσεις με αγόρια και τις κακοχαρακτηρίσει η κοινωνία. Ευτυχώς, ξαναλέω, η ελληνική κοινωνία σε ό,τι αφορά την ισότιμη συμμετοχή των δύο φύλων στην εκπαίδευση έχει κατακτήσει την πολυπόθητη ισότητα. Μάλιστα, τα ποσοστά συμμετοχής των κοριτσιών υπερτερούν έναντι των αγοριών σε όλες τις βαθμίδες της Γενικής ∆ευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, της Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης, και της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Παραμένουν σαφώς τα στερεότυπα σε μεγάλο βαθμό ως προς τις επιλογές τους σε σχέση με τα γνωστικά-επιστημονικά αντικείμενα. Υπερτερούν, δηλαδή, οι γυναίκες αριθμητικά στη φοίτηση σε παιδαγωγικές και φιλοσοφικές σχολές (σε επίπεδο ΑΕΙ), σε σχολές που σχετίζονται με επαγγέλματα υγείας και πρόνοιας, γραφικών και καλλιτεχνικών σπουδών, τροφίμων και διατροφής και διοίκησης και οικονομίας (σε επίπεδο ΤΕΙ). Αντίθετα, υποεκπροσωπούνται στις θετικές-τεχνολογικές κατευθύνσεις.
Παγκοσμίως, όμως, τα πράγματα δεν είναι τόσο καλά: το 17% των ενηλίκων σε όλο τον κόσμο δεν μπορούν να γράψουν ούτε να διαβάσουν. Ξέρετε από αυτό το ποσοστό τι μερίδιο καταλαμβάνουν οι γυναίκες; Τα δύο τρίτα, ή αλλιώς 493 εκατομμύρια – ένα ποσοστό που δεν έχει αλλάξει πολύ τα τελευταία 20 χρόνια. Οι γυναίκες και τα κορίτσια που προσπαθούν να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν πολλά εμπόδια: από την πίεση για έναν πρόωρο γάμο και οικιακές υποχρεώσεις ή φροντίδα κάποιου μέλους της οικογένειας μέχρι τις διακρίσεις στην αγορά εργασίας.
Την ίδια στιγμή, υπάρχουν αδιάσειστες αποδείξεις ότι η εκπαίδευση των γυναικών όχι μόνο τις χειραφετεί, αλλά ωφελεί την κοινωνία εν συνόλω. Η ενίσχυση της εκπαίδευσης των γυναικών συμβάλλει στη μείωση της φτώχειας, την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης και την αντιμετώπιση των πιο επειγόντων παγκοσμίων προκλήσεων.
Ευτυχώς, παρ’ όλα αυτά μερικές γυναίκες καταφέρνουν όχι μόνο να υπερπηδήσουν τα εμπόδια, αλλά και να υψώσουν τις φωνές τους για να μας υπενθυμίσουν τις αδικίες που αντιμετωπίζουμε. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η Malala Yousafzai, τιμημένη με το Βραβείο Ζαχάροφ 2013, η οποία αποτελεί παγκόσμιο σύμβολο του αγώνα για το δικαίωμα των κοριτσιών στην εκπαίδευση, την ελευθερία και την αυτοδιάθεση.
Κυρίες και Κύριοι, οι γυναίκες μπορούμε να πετύχουμε πολλά. Όχι μόνες μας, όχι στη λογική ενός παράλογου ανταγωνισμού, αλλά με βασικές προϋποθέσεις το πλαίσιο μιας αρμονικής συμβίωσης μέσα στο σπίτι, μέσα στον στενό πυρήνα της οικογένειας, κοντά στους συντρόφους και τα παιδιά μας. Έτσι, μπορούμε να μεγαλουργήσουμε σε οποιοδήποτε τομέα της επαγγελματικής και εν γένει δημόσιας ζωής.
Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας.
Εάν θέλετε να ενημερώνεστε για τις δράσεις μας, μπορείτε να δηλώσετε παρακάτω τα στοιχεία σας:
Εάν θέλετε να ενημερώνεστε για τις δράσεις μας, μπορείτε να δηλώσετε παρακάτω τα στοιχεία σας: