Ομιλία στην ημερίδα της ΠΡΩ.ΠΑΙΔΕΙ.Α. με θέμα τη Μεταρρύθμιση στο Ελληνικό Σχολείο

Κυρίες και κύριοι,

θα ήθελα ξεκινώντας να ευχαριστήσω την ΠΡΩΠΑΙΔΕΙΑ για την πρόσκληση, αλλά κυρίως για τη πρωτοβουλία να οργανώσει αυτή την εκδήλωση. Είναι πολύ σημαντικό, σε μια εποχή που η κοινωνία παρουσιάζει σημάδια κόπωσης ως προς την ενασχόλησή της με τα κοινά, να υπάρχουν φορείς, ομάδες, οργανώσεις, που πραγματικά ενδιαφέρονται για την Παιδεία, το πεδίο εκείνο της πολιτικής που θα έπρεπε να μας απασχολεί όλους όσοι ονειρευόμαστε έναν καλύτερο κόσμο για τα παιδιά μας.

Μεταρρύθμιση στο ελληνικό σχολείο, λοιπόν το θέμα της σημερινής συνάντησης. Η μεταρρύθμιση είναι μια έννοια άκρως παρεξηγημένη, μια έννοια δαιμονοποιημένη, θα έλεγα, ειδικά από τους εκπροσώπους της παρούσας Κυβέρνησης. Σαφώς, υπάρχουν καλές και κακές μεταρρυθμίσεις, αλλά είναι αδιανόητο στην Ελλάδα του 21^ου αιώνα να θεωρούμε ότι η μεταρρύθμιση ως έννοια εμφορείται αρνητικά.

Το πρόβλημα, σε κάθε περίπτωση, δεν είναι εννοιολογικό, αλλά πραγματικό σε σχέση με τις μεταρρυθμίσεις στο χώρο της εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Άλλες δύσκολα, άλλες πιο εύκολα, επιχειρήθηκαν εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, ωστόσο η απόδοση της εκπαίδευσης παραμένει χαμηλή, σύμφωνα με εκθέσεις διεθνών οργανισμών.

Ποιοι είναι οι λόγοι; Κατά την άποψή μου, τρεις είναι οι βασικοί λόγοι:

Πρώτον, η απουσία ενιαίου σχεδιασμού. Το γεγονός, δηλαδή, ότι στη χώρα μας οι μεταρρυθμίσεις τείνουν – με κάποιες εξαιρέσεις βεβαίως – να εστιάζουν στην αλλαγή μιας βαθμίδας της εκπαίδευσης, κυρίως στην αλλαγή του τρόπου εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, και όχι στην βελτίωση της αποτελεσματικότητας και απόδοσης του συστήματος εν συνόλω. Παρακολουθούμε τις αλλαγές στον τρόπο εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση να διαδέχονται η μία την άλλη, αλλά σπανίως βλέπουμε να γίνεται κάποια παρέμβαση για την βελτίωση της απόδοσης των μαθητών στο Γυμνάσιο. Πώς περιμένουμε έναν μαθητή να προχωρήσει, να εισαχθεί, αλλά και να διαπρέψει στο Πανεπιστήμιο, αν δεν έχουμε ασχοληθεί μαζί του σοβαρά από το Δημοτικό και το Γυμνάσιο; Αυτό που χρειάζεται, λοιπόν, το εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι μια αλλαγή, μία βελτίωση που θα προκύψει μέσα από τον ενιαίο στρατηγικό σχεδιασμό που θα ξεκινά από τη προσχολική εκπαίδευση και θα φτάνει μέχρι την τριτοβάθμια εκπαίδευση, την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση και τη δια βίου μάθηση.

Δεύτερον, η απουσία μακροπρόθεσμου σχεδιασμού. Εν ολίγοις, το γεγονός ότι οι μεταρρυθμίσεις στη χώρα μας ορίζονται και ουσιαστικά αποφασίζονται βάσει των εκάστοτε ισχυουσών συνθηκών. Περιπτωσιολογικά θα τολμούσα να πω. Μια μεταρρύθμιση θα έπρεπε να έχει σαφή στόχευση, να αντλεί από τις βέλτιστες πρακτικές της εγχώριας και διεθνούς εμπειρίας, να αξιολογεί εφαρμοσμένες πρακτικές και να αξιοποιεί τα διδάγματα της αξιολόγησης αυτής, και να έχει  προοπτική δεκαετιών.

Τρίτον, η εκπαίδευση στην Ελλάδα αντιμετωπίζει ένα ακόμα ζήτημα, πιο βαθύ και δομικό, θα έλεγα: αρκετές από τις προτάσεις για αλλαγή και νομοθέτηση, στην σωστή ή στη λάθος κατεύθυνση, παρατηρούμε ότι είτε δεν έχουν εφαρμοστεί, είτε δεν έχουν εφαρμοστεί επαρκώς και αποτελεσματικά από τις διαδοχικές κυβερνήσεις. Νομοθετούμε πολύ, εφαρμόζουμε λίγο ή καθόλου. Γιατί; Τι φταίει και ενώ νομοθετούμε αλλαγές, δεν τις εφαρμόζουμε; Η απάντηση είναι απλή. Απουσιάζει η πίστη στην αναγκαιότητα των μεταρρυθμίσεων, απουσιάζει η επιμονή και η υπομονή απέναντι στις δυνάμεις που κάθε φορά ανθίστανται, απουσιάζει η δύναμη για να υπερβούμε τα ατομικά και προσωρινά συμφέροντα.

Για τη Νέα Δημοκρατία, η βελτίωση της απόδοσης της εκπαίδευσης συνιστά βασική προτεραιότητα. Κυρίες και κύριοι, από την Παιδεία που θα δώσουμε στη νέα γενιά, στα παιδιά μας, εξαρτάται το μέλλον και η δυνατότητα της χώρας μας να ξεπεράσει την υφιστάμενη οικονομική και αξιακή κρίση. Σ’ αυτό το πλαίσιο, η βασική μας έγνοια είναι η παροχή υψηλής ποιότητας εκπαιδευτικού προϊόντος, που θα βασίζεται στις αρχές της αυτονομίας, της αξιοκρατίας και της αριστείας. Η δική μας λογική, η δική μας επιλογή συνοψίζεται στο δίπτυχο «ελεύθερο σχολείο» – «αυτόνομο Πανεπιστήμιο». Σχολεία και Πανεπιστήμια, που μπορούν να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, να διαφοροποιούνται και να αυτενεργούν. Σχολεία και πανεπιστήμια που δεν ελέγχονται ασφυκτικά από το Υπ. Παιδείας.

Η ΝΔ προκρίνει συγκεκριμένες παρεμβάσεις, και στις τρεις βαθμίδες της εκπαίδευσης, εντός του αξιακού τρίπτυχου “αυτονομία – αξιολόγηση – αριστεία”. Και οι όποιες αλλαγές δεν θα ξεκινήσουν από τον τρόπο εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά από την προσχολική αγωγή.

• Ουσιαστική ενίσχυση της προσχολικής αγωγής και φροντίδας. Στόχος μας είναι το παιδί να υποστηρίζεται επαρκώς στην κρίσιμη ηλικία από 0 έως 6. Σ’ αυτή την κατεύθυνση, θα φροντίσουμε να μην μείνει κανένα παιδί εκτός παιδικού σταθμού, αλλά και να υλοποιηθεί η επέκταση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης για δυο χρόνια. Τα παιδιά θα ξεκινάνε την υποχρεωτική εκπαίδευση στο νηπιαγωγείο από τα τέσσερα και όχι από τα πέντε τους χρόνια. Μελετάμε τις παραμέτρους, για να είμαστε έτοιμοι να το υλοποιήσουμε. Πριν λίγες μέρες, ψηφίστηκε στη Βουλή ρύθμιση για την σταδιακή εφαρμογή της διετούς προσχολικής αγωγής. Εμείς έχουμε εκφραστεί υπέρ της διετούς προσχολικής αγωγής από τα 4 έτη, καθώς υπάρχουν πολύ σοβαρά παιδαγωγικά επιχειρήματα υπέρ της καθιέρωσής της. Ωστόσο, ανακύπτουν πολλά πρακτικά ζητήματα από την εφαρμογή της ρύθμισης, για τα οποία δεν λάβαμε απαντήσεις από την ηγεσία του Υπουργείου και τα οποία υπονομεύουν εν τέλει την εφαρμογή της. Π.χ. Υπάρχουν πιστώσεις για το απαραίτητο ανθρώπινο δυναμικό; Υπάρχουν οι απαραίτητες υποδομές; Πώς θα ρυθμιστεί το γεγονός ότι τα νηπιαγωγεία λειτουργούν ως επί το πλείστον λιγότερες ώρες από τους σταθμούς και τις συνέπειες του μειωμένου αυτού ωραρίου για τους εργαζόμενους γονείς; Παρομοίως για το γεγονός ότι τα νηπιαγωγεία κλείνουν συνήθως από τον Ιούνιο για το καλοκαίρι ενώ οι σταθμοί όχι.
• Ενίσχυση της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης, στοχεύοντας στην έγκαιρη διάγνωση και αποτελεσματική παρέμβαση των παιδιών που το έχουν ανάγκη.
• Ενίσχυση της επαγγελματικής και τεχνικής εκπαίδευσης. Στα ζητήματα της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης θέλουμε πολλή δουλειά. Ξεκινώντας από τη σύνδεσή της με την αγορά της εργασίας και με πολύ μεγαλύτερο λόγο των ίδιων των επιχειρήσεων, αλλά και των κοινωνικών εταίρων στο πώς πρέπει να διαμορφώνονται τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης, είτε μιλάμε για ΕΠΑΛ, είτε για Ι.Ε.Κ., είτε για τα κέντρα δια βίου μάθησης. Προσπάθεια, ώστε η επαγγελματική εκπαίδευση να μην είναι λύση ανάγκης για τους μαθητές χαμηλών επιδόσεων, αλλά συνειδητή επιλογή.
• Άμεση επαναφορά των πρότυπων – πειραματικών σχολείων ως νησίδων αριστείας, καινοτόμων παιδαγωγικών προσεγγίσεων και συνεχούς αξιολόγησης και προόδου.
• Δημιουργία πρότυπων επαγγελματικών λυκείων σε αντιπροσωπευτικές περιοχές, τα οποία θα συνεργάζονται με επιχειρήσεις του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα.
• Ενίσχυση του ψηφιακού σχολείου. Ως κεντρικός στόχος τίθεται η εξάλειψη του ψηφιακού αναλφαβητισμού, αλλά και η δημιουργία κουλτούρας διαδραστικής μάθησης.
• Ενίσχυση της αυτονομίας στα σχολεία για θέματα, όπως η πρόσκληση ειδικών επιστημόνων προκειμένου να διαφωτίσουν τους μαθητές σε ζητήματα της εξειδίκευσής τους, η διαχείριση πλεοναζουσών διδακτικών ωρών των εκπαιδευτικών, η δυνατότητα διενέργειας μίας σχολικής εκδρομής.
• Ενίσχυση της γενικής παιδείας στο Λύκειο, ώστε να ανακτήσει τον αυτόνομο παιδαγωγικό του ρόλο και να σταματήσει να αποτελεί μόνο τον προθάλαμο για την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο.
• Εμπλουτισμός διδασκόμενων γνωστικών αντικειμένων, π.χ. με επιχειρηματικότητα, ενεργό πολιτειότητα, οδική συμπεριφορά, ώστε να καθίσταται πιο σφαιρική και πολύπλευρη η παρεχόμενη μόρφωση.
• Εξορθολογισμός της διδακτέας ύλης, αναμόρφωση των αναλυτικών προγραμμάτων και ενίσχυση της διαθεματικότητας. Κύριο μέλημά μας να ενισχύσουμε την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης ενάντια στην στείρα αποστήθιση.
• Ενίσχυση και αναβάθμιση της φυσικής αγωγής σε ένα μάθημα το οποίο εκτός από φυσική άσκηση θα περιλαμβάνει στοιχεία για την διατροφή και διαιτολογία. Σύμφωνα με νέα έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), τα Ελληνόπουλα παραμένουν πολύ ψηλά στη λίστα όσον αφορά τα ποσοστά για τα υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά ανά χώρα, με ανοδικές τάσεις που είναι πιο ξεκάθαρες για τα παιδιά, κυρίως μέχρι την ηλικία των 11 ετών.
• Αναβάθμιση και ενίσχυση του σχολικού επαγγελματικού προσανατολισμού, ώστε οι κλίσεις και οι δεξιότητες των μαθητών να συνδυάζονται με την ζήτηση στην αγορά εργασίας.
• Αξιολόγηση όλων των φορέων της εκπαίδευσης. Για να μπορέσουμε να προσφέρουμε υψηλής ποιότητας εκπαίδευση, πρέπει πρώτα να αξιολογήσουμε το ήδη υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα στο σύνολό του.

Κυρίες και Κύριοι, για τη Νέα Δημοκρατία η παιδεία δεν αποτελεί απλώς ακόμα ένα πεδίο πολιτικής. Στη Νέα Δημοκρατία θεωρούμε την παιδεία αναγκαία συνθήκη επιβίωσης του έθνους. Γιατί από την παιδεία που θα δώσουμε σήμερα στα παιδιά μας, θα εξαρτηθεί τι χώρα θα έχουμε αύριο.

Και να ξέρετε, βασική μας προτεραιότητα θα είναι η κινητοποίηση όλων των υγιών δυνάμεων του εκπαιδευτικού κόσμου σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, ώστε την υλοποίηση της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης να την πάρουν στα χέρια τους οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί. Όλοι εσείς. Χωρίς τη δική σας εμψύχωση και συμβολή δεν μπορούν να ολοκληρωθούν και να αποδώσουν τα καλύτερα αποτελέσματα οι αλλαγές που σχεδιάζουμε.

Σας ευχαριστώ πολύ.