Ομιλία στο Συνέδριο “Game Changer _ Women of Influence” στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση

Είναι μεγάλη χαρά και τιμή να βρίσκομαι σήμερα εδώ ανάμεσα σε τόσους καταξιωμένους ομιλητές για να συζητήσουμε για τη θέση της γυναίκας σε διαφορετικούς τομείς της δημόσιας και επιχειρηματικής σφαίρας.

Από τους τρεις τομείς στους οποίους δραστηριοποιούμαι, τη δικηγορία, την εθελοντική κοινωνική προσφορά και την πολιτική, θα αναφερθώ στον τομέα, ο οποίος μπήκε πιο πρόσφατα στη ζωή μου, τα τελευταία δύο χρόνια, την πολιτική.

Και θα σας μιλήσω με στοιχεία: Παγκοσμίως, η γυναικεία πολιτική συμμετοχή και εκπροσώπηση είναι πολύ περιορισμένη. Οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται ως ψηφοφόροι, και υποεκπροσωπούνται και σε αιρετά αξιώματα. Με βάση στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών του 2015-2016 (Στοιχεία του Οργανισμού για την Ισότητα των Φύλων και την Ενδυνάμωση των Γυναικών):

• Γυναίκες βουλευτές παγκοσμίως: μόνο το 22,8% όλων των βουλευτών παγκοσμίως είναι γυναίκες, σημειώνοντας αύξηση από το 11,3% το 1995.
• Γυναίκες σε κυβερνητικές θέσεις παγκοσμίως: μόνο 17% των υπουργών είναι γυναίκες, με την πλειονότητα αυτών να διατηρούν χαρτοφυλάκιο κοινωνικής πολιτικής.
• Ποια είναι η χώρα με τον μεγαλύτερο αριθμό γυναικών βουλευτών παγκοσμίως; Η Ρουάντα. Σε μια χώρα της Αφρικής, με εξαιρετικά χαμηλό βιοτικό επίπεδο -χαρακτηριστικό είναι ότι μόνο το 20% των κατοίκων των πόλεων έχουν οικιακό ηλεκτρισμό- το 63,8% των εδρών του κοινοβουλίου καλύπτονται από γυναίκες! Αν μη τι άλλο πρέπει να μας προβληματίσει…
• Και πάμε και στην Ελλάδα: και εδώ, οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται τόσο στο κοινοβούλιο, όσο και στην κυβέρνηση.
  • Στα έδρανα της ελληνικής βουλής σήμερα κάθονται 55 γυναίκες από το σύνολο των 300 βουλευτών, μόλις, δηλαδή, το 18,3%. Και από αυτές, σε νεαρή ηλικία ελάχιστες.
  • Στην Κυβέρνηση, παρότι έχουμε μία πολυπληθέστατη Κυβέρνηση 48 υπουργικών θέσεων, μόνο οι 8 καταλαμβάνονται από γυναίκες, ήτοι περίπου το 16,5%.

Συμπέρασμα: Η πολιτική αποτελεί ένα κατ’ εξοχήν ανδροκρατούμενο πεδίο της δημόσιας ζωής, και στην Ελλάδα και διεθνώς. Και τούτο  παρ’ ότι προφανώς δεν αμφισβητείται η επαγγελματική κατάρτιση των γυναικών και τα υψηλά τυπικά και ουσιαστικά τους προσόντα. Βρισκόμαστε όμως μπροστά σε ένα πραγματικό «δημοκρατικό έλλειμμα»: το έλλειμμα της γυναικείας συμμετοχής.

Γιατί, λοιπόν, έχει έτσι η κατάσταση; Τι συμβαίνει και δεν μπορούν, δεν θέλουν ή, σε τελική ανάλυση, αποθαρρύνονται οι γυναίκες από την ανάληψη θέσεων ευθύνης στην πολιτική ηγεσία;

Κατά τη γνώμη μου, είναι δύο οι βασικοί λόγοι:

Πρώτον, απουσιάζουν οι δομές και οι πολιτικές. Τι εννοώ; οι γυναίκες καλούνται να ανταποκριθούν σε πολλαπλούς ρόλους, αυτόν της μητέρας και αυτόν της επαγγελματία. Δεν σας λέω κάτι καινούργιο. Πολλές από τις γυναίκες που βρίσκονται σήμερα μέσα σε αυτήν την αίθουσα έχουν περάσει από τις δυσκολίες αυτές συγκερασμού των δύο ρόλων. Θα μιλήσω και πάλι συγκεκριμένα για την πολιτική. Πέρυσι είχα την μεγάλη ευτυχία να είμαι έγκυος ούσα Βουλευτής. Μέχρι λίγες ημέρες πριν γεννήσω, ήμουνα στη Βουλή μέχρι τα ξημερώματα για ψηφοφορίες. Την ημέρα που έσπασαν τα νερά μου, ήμουν καθοδόν σε εκπομπή στην τηλεόραση. 7 ημέρες αφού γέννησα, κλήθηκα σε συνεδρίαση στη Βουλή και λίγες ημέρες αργότερα, κλήθηκα να είμαι εισηγήτρια σε νομοσχέδιο. Τι άδεια εγκυμοσύνης και τι άδεια λοχείας λέτε ότι προβλέπεται για τις γυναίκες βουλευτές; 0 ημέρες. Πώς ακριβώς μια γυναίκα βουλευτής θα συνδυάσει τις δυο ιδιότητες; Είναι εξαιρετικά δύσκολο. Ο εύκολος δρόμος είναι να θυσιάσει τον ένα ή τον άλλο ρόλο.

Δεύτερος λόγος που οι γυναίκες δεν συμμετέχουν τόσο πολύ στην πολιτική: Κάποια παρωχημένα στερεότυπα και δυσμενείς διακρίσεις με βάση το φύλο, που καλά κρατούν παρά το ότι βρισκόμαστε στον 21ο αιώνα. “Η γυναίκα πολιτικός δεν μπορεί να αντιμετωπίσει δύσκολες καταστάσεις, εξαιτίας της γυναικείας ευαισθησίας της, άρα είναι καλή μόνο για τα κοινωνικά χαρτοφυλάκια”, “η γυναίκα πολιτικός “ανεβαίνει” γιατί έχει ιδιαίτερες σχέσεις με τον αρχηγό του κόμματος”, “η γυναίκα πολιτικός “προχωρά” γιατί είναι όμορφη”. Και αυτά είναι μόνο μερικά από τα στερεότυπα που αναπαράγονται ευρέως και συμβάλλουν, έτσι, στον φαύλο κύκλο της περιθωριοποίησής της, αποτελώντας τελικά τροχοπέδη για την ανάδειξή της σε θέσεις ευθύνης. Οι παγιωμένες αντιλήψεις δύσκολα μετακινούνται, όμως αν πραγματικά το πιστέψουμε και δουλέψουμε προς αυτή την κατεύθυνση, τότε ναι, μπορούν να ανατραπούν.

Κυρίες και Κύριοι, προκειμένου να διευρυνθεί η συμμετοχή των γυναικών σε θέσεις πολιτικής ευθύνης και στα κέντρα λήψης πολιτικών αποφάσεων, αλλά και να ενισχυθεί η εκπροσώπησή τους στους πολιτικούς θεσμούς σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, χρειάζεται επιμόρφωση, χρειάζεται συμβουλευτική στήριξη. Πάνω από όλα, όμως, χρειάζεται στήριξη μέσα στο σπίτι, τον στενό πυρήνα της οικογένειας, τον σύντροφο και τα παιδιά.