Ομιλία στο Θεματικό Συνέδριο Διαλόγου που διοργάνωσε η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού (ΠΟΣΔΕΠ) με θέμα: «Το ελληνικό δημόσιο Πανεπιστήμιο σήμερα. Προκλήσεις και προοπτικές.»

Κυρίες και κύριοι,

Αξιότιμε κύριε Πρόεδρε, κύριε Ευσταθόπουλε, σας ευχαριστώ θερμά, εσάς και το ΔΣ για την τιμητική πρόσκληση. Είναι μεγάλη χαρά να βρίσκομαι σήμερα εδώ, ανάμεσα σε εκλεκτά μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας για να συζητήσουμε γενικά για τις προκλήσεις και τις προοπτικές του ελληνικού δημόσιου πανεπιστημίου. Αλλά και ειδικότερα για την ανάγκη χάραξης εθνικής πολιτικής για την Ανώτατη Εκπαίδευση.

Η παρέμβασή μου θα αναπτυχθεί σε δυο άξονες: θα αναφερθώ αφενός στην σημερινή πολιτική κατεύθυνση όσον αφορά την τριτοβάθμια εκπαίδευση σε σχέση και με το τι γίνεται διεθνώς, αφετέρου στην πρόταση εκπαιδευτικής πολιτικής της Νέας Δημοκρατίας, ως αυριανής Κυβέρνησης, για την ανώτατη εκπαίδευση.

Αν ρίξουμε μια ματιά στο τι συμβαίνει στην ανώτατη εκπαίδευση διεθνώς, θα διαπιστώσουμε ότι αυτή τη στιγμή στη χώρα μας κινούμαστε στο αντίθετο ρεύμα από αυτό στο οποίο κινείται ο υπόλοιπος κόσμος. Η απόσταση ανάμεσα στα όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα στην ανώτατη εκπαίδευση σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο θα τολμούσα να πω πως είναι μεγάλη, γεγονός το οποίο διαπιστώνω με θλίψη και απογοήτευση, καθώς το ανθρώπινο δυναμικό, τα λαμπρά μέλη της Ακαδημίας, οι άνθρωποι που διδάσκουν στα πανεπιστήμιά μας, είναι εξαιρετικά υψηλού ακαδημαϊκού επιπέδου και δίνουν καθημερινή μάχη σε αληθινά αντίξοες συνθήκες.

Ενώ, λοιπόν, διεθνώς διαπιστώνονται αλλαγές στον τρόπο διακυβέρνησης των συστημάτων, αλλά και των ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης στην κατεύθυνση της μεγαλύτερης αυτονομίας, στη χώρα μας συστηματικά κινούμαστε προς ένα υπερσυγκεντρωτικό μοντέλο διακυβέρνησης με εκχώρηση ολοένα και περισσοτέρων εξουσιών στο Υπουργείο Παιδείας και στο πρόσωπο του Υπουργού προσωπικά. Τα προγράμματα σπουδών, αλλά και ιδρύματα συνολικά ρυθμίζονται σε μεγάλο βαθμό άνωθεν, γραφειοκρατικοί έλεγχοι εμφανίζονται σε διάφορα στάδια της λειτουργίας τους, και το αυτοδιοίκητο των ιδρυμάτων μένει εν πολλοίς στα χαρτιά ή σε διακηρυκτικές παρεμβάσεις.

Επιπλέον, ενώ στα πανεπιστήμια παγκοσμίως ενισχύεται η εξωστρέφεια και η διεθνοποίηση των ιδρυμάτων, στη χώρα μας κινούμαστε στην κατεύθυνση της εσωστρέφειας. Και ενώ θα έπρεπε να επιδιώκουμε την διεθνοποίηση των ιδρυμάτων, διεθνοποίηση που αποσκοπεί όχι μόνο στην προσέλκυση φοιτητών και ερευνητών, αλλά και ερευνητικών επενδύσεων, εμείς, εδώ, η Κυβέρνηση δηλαδή, επιλέγει τον σημαντικό περιορισμό των ξενόγλωσσων προγραμμάτων σε προπτυχιακό επίπεδο, κλείνοντας με αυτό τον τρόπο την πόρτα στους ξένους φοιτητές και επιστήμονες.

Περαιτέρω, ενώ διεθνώς ενισχύεται η λογοδοσία και προωθείται η αξιολόγηση των προγραμμάτων σπουδών και της λειτουργίας των ιδρυμάτων, στην Ελλάδα δεν έχουμε ουσιαστικό έλεγχο των αποτελεσμάτων και της απόδοσης των ιδρυμάτων, ούτε σαφή κίνητρα για βελτίωση. Η δε αξιολόγηση, η οποία είναι κυρίως συμβουλευτική, δεν λαμβάνεται επί της ουσίας υπ’ όψιν, αλλά και οι διαδικασίες πιστοποίησης της ποιότητας των προγραμμάτων σπουδών και της λειτουργίας των ιδρυμάτων εφαρμόζονται πλημμελώς.

Τέλος, πουθενά στον κόσμο, τα πανεπιστημιακά ιδρύματα δεν αποτελούν άβατα. Πουθενά στον κόσμο τα πανεπιστημιακά ιδρύματα δεν μετατρέπονται σε κρησφύγετα εγκληματιών και ορμητήρια πάσης φύσεως παρανομούντων. Πουθενά στον κόσμο, εντός των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων οι ακαδημαϊκοί δάσκαλοι, αλλά και οι φοιτητές, δεν φοβούνται να εκφράσουν ελεύθερα τις απόψεις τους. Και όμως στην Ελλάδα, τα πανεπιστημιακά ιδρύματα μετατρέπονται σε χώρους υπόθαλψης εγκληματικών στοιχείων, ενώ καθηγητές και φοιτητές φοβούνται να εκφραστούν ελεύθερα.

Κυρίες και κύριοι,

Η αναστροφή του κλίματος οπισθοδρόμησης στην Παιδεία εξαιτίας της ιδεοληπτικής Κυβέρνησης ΣΥΡ/ΑΝΕΛ συνιστά  για τη Νέα Δημοκρατία απόλυτη προτεραιότητα. Κυρίες και κύριοι, από την Παιδεία που θα δώσουμε στη νέα γενιά, εξαρτάται το μέλλον και η δυνατότητα της χώρας μας να ξεπεράσει την υφιστάμενη οικονομική και αξιακή κρίση. Σ’ αυτό το πλαίσιο, η βασική μας έγνοια είναι η παροχή υψηλής ποιότητας εκπαιδευτικού προϊόντος, που θα βασίζεται στις αρχές της αυτονομίας, της αξιοκρατίας και της αριστείας. Η δική μας λογική, η δική μας επιλογή συνοψίζεται στο δίπτυχο «ελεύθερο σχολείο» – «αυτόνομο Πανεπιστήμιο». Σχολεία και Πανεπιστήμια, που μπορούν να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και να  αυτενεργούν.

Και συγκεκριμένα, βασικές προτεραιότητές μας για το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο είναι οι εξής:

• Ενίσχυση της αυτονομίας και αυτοδιοίκησης των ιδρυμάτων, ώστε να μην ελέγχονται ασφυκτικά από το Υπ. Παιδείας, αλλά να εποπτεύονται παραγωγικά και με κριτήρια ποιότητας.
• Σύνδεση της εκπαίδευσης και της έρευνας με την παραγωγική διαδικασία, με κίνητρα για τη συνεργασία μεταξύ πανεπιστημίων και νεοφυών επιχειρήσεων, πανεπιστημίων και εφαρμοσμένης έρευνας.
• Εξορθολογισμός, καλύτερη αξιοποίηση, αλλά και διεύρυνση των χρηματοδοτικών εργαλείωνγια την επίλυση χρόνιων ζητημάτων που ανακύπτουν από την υποχρηματοδότηση, π.χ. μέσω ΣΔΙΤ.
• Απόδοση κεντρικού ρόλου στην αξιολόγηση και στη διασφάλιση ποιότητας προγραμμάτων σπουδών και ιδρυμάτων. Αξιολόγηση σε όλα τα επίπεδα, οργανωμένα, με σύγχρονες τεχνικές, που θα διασφαλίζει την ορθή και αποδοτική λειτουργία και την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Η ΑΔΙΠ αναδεικνύεται σε βασικό πυλώνα λειτουργίας του συστήματοςτριτοβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς θα λειτουργεί ως βασικός θεσμός αξιολόγησης των προγραμμάτων σπουδών, των διδασκόντων και των ιδρυμάτων. Τα, δε, αποτελέσματα της αξιολόγησης θα δημοσιοποιούνται, προκειμένου να ενισχύεται η διαφάνεια και η δημόσια πληροφόρηση, αλλά και να διαδίδονται οι καλύτερες πρακτικές (εκπαιδευτικές, ερευνητικές, διοικητικές). Περαιτέρω, προτείνουμε η κρατική χρηματοδότηση προς τα Ιδρύματα να γίνεται βάσει αντικειμενικών κριτηρίων και δεικτών, π.χ. κόστος σπουδών ανά φοιτητή, διάρκεια των προγραμμάτων σπουδών, μέγεθος και γεωγραφική διασπορά του ιδρύματος, τα οποία θα αποτιμώνται και θα συνδέονται, σε κάποιο βαθμό, με την αξιολόγηση της ΑΔΙΠ. Προτείνουμε, τέλος, οι βέλτιστες πρακτικές, όπως θα προκύπτουν μετά την αξιολόγηση από την ΑΔΙΠ και με βάση συγκεκριμένους δείκτες, να δημοσιοποιούνται, ώστε να αποτελούν πρότυπο για τη βελτίωση των πιο αδύναμων δομών των ιδρυμάτων ή των πιο αδύναμων ιδρυμάτων.
• Ενίσχυση της εξωστρέφειας των Πανεπιστημίων και των συνεργασιών με ιδρύματα του εξωτερικού, με έμφαση στη δημιουργία ξενόγλωσσων προγραμμάτων σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο. Ακόμη και θερινά προγράμματα για ξενόγλωσσους φοιτητές με δίδακτρα, συνδυάζοντας εκπαίδευση με τουρισμό. Η Νέα Δημοκρατία, θέτει ως κεντρικό στόχο της εκπαιδευτικής πολιτικής για την ανώτατη εκπαίδευση, η Ελλάδα να αναδειχθεί σε διεθνές εκπαιδευτικό κέντρο, με αναβάθμιση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης και παράλληλη προσέλκυση επενδύσεων.
• Αναβάθμιση της ποιότητας του ακαδημαϊκού περιβάλλοντοςμε ουσιαστική αντιμετώπιση φαινομένων βίας και ανομίας. Για εμάς τα πράγματα είναι ξεκάθαρα: αυτεπάγγελτη επέμβαση των αρχών για όλες τις αξιόποινες πράξεις.
• Ουσιαστική ενίσχυση της ανώτατης τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, με απώτερο στόχο η τεχνολογική εκπαίδευση να καταστεί συνειδητή επιλογή, και όχι λύση ανάγκης για τους νέους. Με το βλέμμα στην καταπολέμηση της νεανικής ανεργίας, και δεδομένης της αναντιστοιχίας δεξιοτήτων με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, σχεδιάζουμε τη δημιουργία ενός μηχανισμού για τη διάγνωση των αναγκών της αγοράς εργασίας σε συγκεκριμένες δεξιότητες.

Κυρίες και Κύριοι, αυτές είναι οι κεντρικές μας προτεραιότητες όσον αφορά το μέλλον του ελληνικού δημόσιου πανεπιστημίου. Και έχουμε την πεποίθηση ότι με την βοήθεια όλων σας, γιατί μόνο με την δική σας βοήθεια μπορεί να επιτευχθεί το όραμά μας, να μπορέσει η Ελλάδα να αναδειχθεί σε διεθνές ερευνητικό και επιστημονικό κέντρο.

Εύχομαι καλή επιτυχία στις εργασίες του συνεδρίου σας.