Ποια η σημασία της θεσμοθέτησης ενός πλαισίου πρακτικής άσκησης; Τι σημαίνει αυτό για τους φοιτητές και τα Πανεπιστήμια;
Η πρακτική άσκηση είναι μια εκπαιδευτική δραστηριότητα ιδιαίτερης βαρύτητας. Παρέχει τη δυνατότητα στους φοιτητές να αποκτήσουν βιωματική μάθηση σε ένα γνωστικό αντικείμενο, να συνδέσουν τη θεωρητική γνώση με την πρακτική εφαρμογή της και να καλλιεργήσουν τις δεξιότητές τους, ενώ παράλληλα αποκτούν εργασιακή εμπειρία και ενσωματώνονται για πρώτη -ίσως- φορά σε ένα περιβάλλον εργασίας σχετικό με το αντικείμενο των σπουδών τους. Η καθιέρωση ενός πλήρους θεσμικού πλαισίου για την πρακτική άσκηση φοιτητών υπήρξε πάγιο αίτημα των Πανεπιστημίων προς τις ηγεσίες του Υπουργείου.
Πώς θα λειτουργήσει η πρακτική άσκηση;
Στα προπτυχιακά και τα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών, η πρακτική άσκηση θα μπορεί να προβλεφθεί ως διακριτή εκπαιδευτική δραστηριότητα. Μπορεί να είναι υποχρεωτική ή προαιρετική, ανάλογα με το γνωστικό αντικείμενο του προγράμματος σπουδών και τα μαθησιακά αποτελέσματά της. Η διάρκειά της, οι ελάχιστες προϋποθέσεις ακαδημαϊκής προόδου που πρέπει να πληρούνται πριν από τη διεξαγωγή της, τα μαθησιακά της αποτελέσματα και η εποπτεία της ορθής διεξαγωγής της καθορίζονται στο πλαίσιο του προγράμματος σπουδών που εγκρίνεται από τα όργανα του Πανεπιστημίου. Θα μπορεί να διεξαχθεί σε νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, σε δημόσιες υπηρεσίες, σε ΟΤΑ, σε επιχειρήσεις αλλά και σε αντίστοιχους φορείς στο εξωτερικό, υπό προϋποθέσεις.
Η πρακτική άσκηση θα είναι ενταγμένη στο συνολικό χρόνο διάρκειας κάθε σχολής; Θα δίνει πιστωτικές μονάδες ώστε να μπορεί να αναγνωριστεί στο εξωτερικό;
Ως μέρος της εκπαιδευτικής δραστηριότητας, η πρακτική άσκηση εντάσσεται κανονικά μέσα στο χρόνο διάρκειας του προγράμματος σπουδών, ενώ η ακριβής χρονική της διάρκεια (συνήθως από 3 έως 6 μήνες) καθορίζεται από τα Ιδρύματα, καθώς σε κάθε πρόγραμμα σπουδών η σημασία της πρακτικής άσκησης διαφέρει. Ανάλογα με τη διάρκεια της πρακτικής άσκησης κατανέμεται και ο αντίστοιχος ο αριθμός των πιστωτικών μονάδων (ECTS).
Πώς θα οργανώνεται; Θα υπάρχει συνεργασία των ΑΕΙ με τους εκπροσώπους των επιχειρήσεων;
Για την αποτελεσματική διασύνδεση των ΑΕΙ με τις επιχειρήσεις στο πεδίο της πρακτικής, λειτουργεί η διαδικτυακή υπηρεσία ΑΤΛΑΣ, η οποία αποτελεί μία ενιαία βάση καταγραφής της προσφοράς και της ζήτησης των φοιτητών για τη διεξαγωγή πρακτικής άσκησης. Ο νέος, προτεινόμενος νόμος προβλέπει τη σύσταση Μονάδας Υποστήριξης Φοιτητών, με αντικείμενο τη διασύνδεση των φοιτητών με τους φορείς προκειμένου να διεξαχθεί η πρακτική τους άσκηση, ενώ για το σωστό συντονισμό της πρακτικής άσκησης ανά Τμήμα προβλέπεται ο ορισμός επόπτη ανά αριθμό ασκούμενων φοιτητών, αλλά και ο ορισμός Υπευθύνου πρακτικής άσκησης, ο οποίος έχει τη γενική εποπτεία της εκπαιδευτικής διαδικασίας της πρακτικής άσκησης τον συντονισμό των εποπτών και την επικοινωνία με τους φορείς υποδοχής. Για την πρακτική άσκηση φοιτητών συνάπτεται σύμβαση πρακτικής άσκησης μεταξύ του Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος, του φοιτητή και του φορέα υποδοχής.
Δηλαδή, για παράδειγμα ένα Τμήμα Φαρμακευτικής θα μπορεί να συνάψει με σύμβαση με μία διεθνή φαρμακοβιομηχανία, και ο φοιτητής να κάνει την πρακτική του άσκηση στα κεντρικά της εταιρίας στο εξωτερικό;
Βεβαίως και είναι εφικτή η πρακτική άσκηση σε μια διεθνή φαρμακοβιομηχανία, ακόμη κι αν τα κεντρικά της βρίσκονται στο εξωτερικό, υπό την προϋπόθεση όμως ότι είναι δυνατή η παρακολούθηση της πορείας υλοποίησης πρακτικής άσκησης του φοιτητή καθ’ όλη τη διάρκειά της, καθώς και η επιτυχής πιστοποίησή της από τον επόπτη πρακτικής άσκησης. Αυτό επειδή η πρακτική άσκηση δεν είναι εργασία, για να ελέγχεται μόνο από τον φορέα υποδοχής, αλλά είναι μια ακόμη εκπαιδευτική δραστηριότητα, που στοχεύει στην καλύτερη εμπέδωση της γνώσης του φοιτητή.
Πώς θα πληρώνονται οι φοιτητές;
Το ύψος της μηνιαίας αποζημίωσης για τη διεξαγωγή πρακτικής άσκησης προβλέπεται να είναι τουλάχιστον το 80% του νομοθετημένου κατώτατου βασικού μισθού. Καθ’ όλη τη διάρκεια διεξαγωγής της πρακτικής άσκησης, οι φοιτητές θα ασφαλίζονται από τους φορείς υποδοχής για τον κλάδο του ατυχήματος μέσω του e-ΕΦΚΑ. Στο σχέδιο νόμου προβλέπονται πολλές δυνατότητες σχετικά με την αποζημίωση των φοιτητών για τη διεξαγωγή της πρακτικής άσκησης. Η αποζημίωση βαρύνει κυρίως τους φορείς υποδοχής, αλλά προβλέπονται πρόσθετες δυνατότητες έτσι ώστε το κόστος αυτής να μπορεί να βαρύνει και συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα και προγράμματα χρηματοδοτούμενα από τα Πανεπιστήμια.
Γιατί κρίνατε ότι πρέπει να οργανωθούν «προγράμματα εφαρμοσμένων επιστημών και τεχνολογίας», όπως ονομάζονται; Εντέλει πρόκειται για επιστροφή των ΤΕΙ, που κατήργησε ο ΣΥΡΙΖΑ; Ποια η διαφορά τους από τα ΤΕΙ και σε ποιους απευθύνονται;
Τα ΑΕΙ, στο πλαίσιο εκπλήρωσης της εκπαιδευτικής τους αποστολής, δίνουν ιδιαίτερη έμφαση μεταξύ άλλων και στα επαγγελματικά πεδία. Mε το σχέδιο νόμου παρέχεται η δυνατότητα οργάνωσης και λειτουργίας Τμημάτων εφαρμοσμένων επιστημών και τεχνολογίας, που προσφέρουν προγράμματα σπουδών (προπτυχιακά και μεταπτυχιακά) στις εφαρμογές των επιστημών, την τεχνολογία και τις τέχνες, σύμφωνα με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας για την κάλυψη απαιτήσεων συγκεκριμένων επαγγελμάτων ή ομάδων επαγγελμάτων. Τα προγράμματα αυτά συνδυάζουν την καλλιέργεια υψηλού επιπέδου επιστημονικών γνώσεων και την υψηλής ποιότητας εργαστηριακή και πρακτική εφαρμογή, και οργανώνονται από το διδακτικό προσωπικό των ΑΕΙ. Τα προγράμματα εφαρμοσμένων επιστημών και τεχνολογίας στοχεύουν στο να συνδέσουν τη ζήτηση της αγοράς εργασίας σε ανθρώπινο δυναμικό με την εφαρμογή επιστημονικών, τεχνολογικών, καλλιτεχνικών ή άλλων γνώσεων σε συγκεκριμένα επαγγέλματα της αγοράς εργασίας. Η δυνατότητα αυτή έλειπε μετά την κατάργηση των ΤΕΙ από την προηγούμενη Κυβέρνηση.
Πώς θα λειτουργούν τα προγράμματα σπουδών δευτερεύουσας κατεύθυνσης;
Τα προγράμματα σπουδών δευτερεύουσας κατεύθυνσης είναι μία πρόσθετη επιλογή που παρέχει το σχέδιο νόμου προς τα ΑΕΙ να οργανώσουν προγράμματα σπουδών σύντομης διάρκειας, τουλάχιστον ενός έτους, για τους φοιτητές άλλων προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών του ίδιου ΑΕΙ που επιθυμούν να ενισχύσουν τις γνώσεις τους σε ένα άλλο επιστημονικό πεδίο, προάγοντας τη διεπιστημονικότητα. Είναι αυτά που στο εξωτερικό τα συναντάμε καμιά φορά ως “minor degrees”.
Λόγω της ΕΒΕ έχετε στοιχεία για αύξηση των εγγραφών στα Κολέγια ή στα ΙΕΚ;
Γνωρίζω για την αύξηση της ζήτησης, αλλά -όπως είχαμε δεσμευτεί- και της προσφοράς θέσεων στα Δημόσια Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης. Πέρυσι, πρώτη χρονιά λειτουργίας του παράλληλου μηχανογραφικού δελτίου για εισαγωγή στα ΔΙΕΚ, ο αριθμός των νέων ηλικίας 18 ετών που εγγράφηκαν σε αυτά σχεδόν διπλασιάστηκε σε σχέση με το 2020 (από 6.715 σε 12.078), ενώ ο συνολικός αριθμός των υποψηφίων ήταν πολύ υψηλός και ανήλθε σε 22.790, εκ των οποίων το 26% υπέβαλε αίτηση ΔΙΕΚ σε παραπάνω από μία περιφέρεια. Ο αριθμός των προσφερόμενων θέσεων για καταρτιζόμενους στα ΔΙΕΚ μέσω παράλληλου μηχανογραφικού για το έτος 2022-23 θα ξεπεράσει τις 16.000 – πρόκειται για αύξηση 104% σε σχέση με πέρυσι. Ο αριθμός των προσφερόμενων τμημάτων μέσω μηχανογραφικού αυξάνεται κατά 60% και ανέρχεται στα 829 τμήματα. Στόχος μας είναι να προσφέρουμε στους νέους μας περισσότερες, πιο ποιοτικές επιλογές εκπαίδευσης, κατάρτισης και σταδιοδρομίας σε επαγγέλματα με ζήτηση στην αγορά εργασίας.
Ποια μέτρα λαμβάνετε με το νέο νόμο για το brain gain;
Μεταξύ άλλων, προβλέπουμε:
Ένας ακόμη νόμος-πλαίσιο θα ψηφιστεί Ιούλιο ή Αύγουστο. φοβάστε τις αντιδράσεις;
Έχουμε φέρει νόμους και διατάξεις Φεβρουάριο, Σεπτέμβριο, Δεκέμβριο, όλο το χρόνο. Η νομοθετική εργασία δεν περιορίζεται από τις εποχές, όπως άλλωστε και οι όποιες αντιδράσεις.
Πότε θα εγκατασταθούν οι ΟΠΠΙ στα ΑΕΙ;
Μόλις εκδοθεί το αναγκαίο Προεδρικό Διάταγμα, μέσα στις επόμενες εβδομάδες. Το έχουμε ήδη καταθέσει στο Συμβούλιο της Επικρατείας και αναμένουμε την επεξεργασία του από αυτό.
Θα υπάρξουν μέλη των ΟΠΠΙ μέσα στο περίκλειστο ΟΠΑ και τα κτίρια του ΕΜΠ στην Πατησίων;
Οι Ομάδες Προστασίας Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων θα αναλαμβάνουν δράση όπου και όποτε χρειάζεται εντός των Πανεπιστημιακών χώρων.
Καταργείτε αλήθεια τις φοιτητικές παρατάξεις, όπως σας επικρίνουν; Πολλοί θα χειροκροτούσαν μία τέτοια απόφαση!
Είχαμε δεσμευθεί προεκλογικά για την εκπροσώπηση των φοιτητών στα όργανα διοίκησης των ΑΕΙ και την ανάδειξή τους μέσω ενιαίου ψηφοδελτίου και ηλεκτρονικής ψηφοφορίας. Ερχόμαστε να υλοποιήσουμε τώρα και αυτή τη δέσμευσή μας, και επιπλέον αναβαθμίζουμε τη φοιτητική εκπροσώπηση μέσω θεσμοθέτησης Συμβουλίου φοιτητών. Στο Συμβούλιο αυτό θα εκλέγονται φοιτητές από ενιαίο ψηφοδέλτιο, η καθιέρωση του οποίου προωθεί τη μεταξύ τους συνεργασία και ενότητα, καθώς άξιοι και ικανοί υπάρχουν σε όλους τους χώρους και στόχος είναι αυτοί να αναδειχθούν στα όργανα εκπροσώπησης, ανεξαρτήτως του πολιτικού χώρου στον οποίο μπορεί να ανήκουν. Οι φοιτητικοί σύλλογοι, όπως ξέρετε, ως σύλλογοι, προβλέπονται και υπάγονται στις διατάξεις του αστικού δικαίου.
Καταργήσατε 40 τμήματα που είχαν ιδρυθεί στα χαρτιά, προεκλογικά το 2019 επί ΣΥΡΙΖΑ, αμέσως μετά την ανάληψη του χαρτοφυλακίου της παιδείας. Ωστόσο, τον Σεπτέμβριο του 2021 είχατε δεσμευθεί για ουσιαστική αναδιάταξη του πανεπιστημιακού χάρτη. Αλλά τα ΑΕΙ δεν συναίνεσαν. Έτσι ο θησαυρός αποδείχθηκε άνθρακας. Κάνατε πίσω διότι υπήρξαν αντιδράσεις από βουλευτές και καθώς διανύουμε το τελευταίο έτος της κυβερνητικής θητείας;
Έχουμε ήδη αναστείλει ή καταργήσει πάνω από 50 πανεπιστημιακά τμήματα, τμήματα που είχαν δημιουργηθεί από την προηγούμενη Κυβέρνηση ακόμη και με βουλευτικές τροπολογίες της τελευταίας στιγμής, τμήματα με χαμηλή απορρόφηση στην αγορά εργασίας, τμήματα με πολύ χαμηλό ρυθμό αποφοίτησης. Η διαδικασία συνεχίζεται, ζητήσαμε τη γνώμη των Πανεπιστημίων και προχωρούμε στη διαμόρφωση των τελικών μας θέσεων, ως Κυβέρνησης, στη βάση των αναγκών της αγοράς. Στοιχεία που λαμβάνονται υπόψη κατά τη διαδικασία αυτή είναι τα αποτελέσματα της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής, οι τυχόν προτάσεις των Πανεπιστημίων – υπάρχουν ιδρύματα που προτείναν εξορθολογισμό του ακαδημαϊκού τους χάρτη – και οι μελέτες της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) που λαμβάνουν υπόψη και τις ανάγκες της αγοράς εργασίας.
Πολλοί μιλούν για αναξιοκρατικές διαδικασίες στην επιλογή των καθηγητών στα ΑΕΙ. Πολλοί έχουν μεταναστεύσει νιώθοντας αδικημένοι, και όχι χωρίς λόγο. Στο θέμα του διορισμού των καθηγητών υπάρχουν πολλά θολά σημεία. Ακόμη και κομματικά στελέχη υπάρχουν αιχμές για ποδηγέτηση των διαδικασιών. Μπορεί να ελεγχθεί το φαινόμενο;
Δεν είναι ο κανόνας, υπάρχουν όμως και αυτές οι εξαιρέσεις, των φωτογραφικών προκηρύξεων και των καθοδηγούμενων εκλογών ή εξελίξεων πανεπιστημιακών. Ο νέος νόμος εισάγει φίλτρα αξιοκρατίας, διαφάνειας και αντικειμενικότητας ενάντια σε αυτή την παθογένεια, όπως την κατάρτιση μητρώου γνωστικών αντικειμένων σε ουδέτερο χρόνο χωρίς στενότητα στο εύρος τους, την εκπόνηση ετήσιου προγραμματισμού προσλήψεων βάσει των αναγκών κάθε Τμήματος, τη συγκρότηση εκλεκτορικών σωμάτων με διαδικασίες που ενισχύουν το αδιάβλητο όπως η ηλεκτρονική κλήρωση και η αυξημένη εκπροσώπηση εξωτερικών μελών, η αύξηση κριτηρίων αριστείας.
Γιατί πρέπει να αλλάξει το μοντέλο διοίκησης;
Η άσκηση της Διοίκησης έχει οριζόντια σημασία για κάθε πτυχή λειτουργίας των ΑΕΙ, και ένα σύγχρονο μοντέλο διοίκησης συμβάλλει καθοριστικά και στην αξιοποίηση των σημαντικών ευκαιριών που δίνει στην πανεπιστημιακή κοινότητα το νέο νομοσχέδιο. Το σύγχρονο μοντέλο προϋποθέτει φίλτρα συλλογικότητας (με ανάδειξη Καθηγητών μέσω ταξινομικής ψήφου και με όρια εκπροσώπησης ανά σχολή), λογοδοσίας (με έλεγχο και δυνατότητα παύσης του Πρύτανη από το Συμβούλιο για σπουδαίο λόγο), εξωστρέφειας (με συμμετοχή εξωτερικών μελών από την κοινωνία και το εξωτερικό, με πρόβλεψη Εκτελεστικού Διευθυντή ο οποίος επιλέγεται μετά από δημόσια πρόσκληση και εκτός ΑΕΙ), διαφάνειας (με ηλεκτρονικές διαδικασίες παντού).
Τα Συμβούλια θα είναι 11μελή. Τα 6 μέλη τους θα είναι καθηγητές του ΑΕΙ, οι οποίοι θα επιλέγουν τα 5 εξωτερικά μέλη. Ουσιαστικά, μία πλειοψηφία 4 μελών μπορεί να «ποδηγετήσει» το Συμβούλιο.
Σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος των εξουσιών συγκεντρώνεται εν τοις πράγμασι σε ένα πρόσωπο, τον Πρύτανη. Στο νομοσχέδιο προβλέπουμε τη μετάβαση σε ένα συλλογικό μοντέλο διοίκησης, στο οποίο τα μέλη αναδεικνύονται μέσα από δικλίδες πλουραλισμού και αξιοκρατίας, όπως είναι η ταξινομική ψήφος, η περιορισμένη σταυροδοσία (μέχρι 2) για την επιλογή των πιο άξιων, οι αυξημένες πλειοψηφίες πέντε έκτων (5/6) για την επιλογή εξωτερικών μελών και η συμμετοχή των εξωτερικών αυτών μελών που προσδίδει σημαντική πτυχή εξωστρέφειας στο συλλογικό αυτό όργανο. Επιπλέον, καίριες αποφάσεις του Συμβουλίου απαιτούν αυξημένες πλειοψηφίες.
Βάζετε τους νυν πρυτάνεις στα Συμβούλια. Για να κάμψετε τις αντιδράσεις τους;
Σε ευρωπαϊκά Συμβούλια που έχουν εκτελεστικές αρμοδιότητες, ο Πρύτανης είναι συχνά μέλος τους. Αυτό συμβαίνει για παράδειγμα σε πανεπιστήμια όπως η Οξφόρδη, το Cambridge, η Σορβόννη, το Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης, του Βερολίνου, του Μονάχου, του Όσλο. Και αυτό γίνεται για λόγους λειτουργικούς, για να ασκείται ορθολογικά η διοίκηση, για να μην υπάρχουν φαινόμενα διαρχίας που οδηγούν σε αδιέξοδα, αλλά πάντοτε στο πλαίσιο ελέγχου και λογοδοσίας, για αυτό και προβλέπεται συστηματικός έλεγχος και από το Συμβούλιο και από τη Μονάδα Εσωτερικού Ελέγχου καθώς και η δυνατότητα παύσης του Πρύτανη. Στόχος είναι ο βέλτιστος θεσμικός και λειτουργικός σχεδιασμός που ανταποκρίνεται στις ανάγκες των ΑΕΙ.
Επιμένω: υπάρχουν αντιδράσεις στο νέο μοντέλο διοίκησης ακόμη και από τη ΝΔ. Υπάρχει περιθώριο αλλαγών κατά τη διαβούλευση;
Αντιδράσεις μπορεί να υπάρχουν σε κάθε αλλαγή, και βεβαίως το στάδιο της διαβούλευσης είναι πολύτιμο γιατί μπορούν να προκύψουν χρήσιμες ιδέες που βελτιώνουν το νομοσχέδιο. Ταυτόχρονα, η διαβούλευση επιτρέπει και να επικοινωνηθεί σε μεγαλύτερο βάθος και να γίνει πιο αντιληπτή η στοχοθεσία του νομοσχεδίου. Το σχέδιό μας έχει προέλθει μετά από μακρά μελέτη και συνέργειες.
Με τόσες ρυθμίσεις που φέρνετε -320 άρθρα είναι το νομοσχέδιο-, μου δημιουργείτε την εντύπωση πως αξιολογείτε τα ΑΕΙ σε κακά χάλια. Δικαιολογείτε λοιπόν τους έχοντες που στέλνουν τα παιδιά τους στο εξωτερικό;
Αντιθέτως. Οι ρυθμίσεις μας δείχνουν μεγάλη ελευθερία και εμπιστοσύνη στα ΑΕΙ μας και την κοινότητα, τα απελευθερώνουν από τον κρατικό συγκεντρωτισμό και τους δίνουν κίνητρα για τη νέα τους εποχή. Η έκταση των σελίδων σηματοδοτεί την ανάγκη να οργανώσουμε και να κωδικοποιήσουμε το πλαίσιο λειτουργίας, μετά από αντιφατικά νομοθετήματα πολλών δεκαετιών, και επιτέλους η πανεπιστημιακή κοινότητα να έχει στη διάθεσή της έναν πλήρη νόμο πλαίσιο. Φανταστείτε ότι υπήρχαν σε ισχύ ακόμη και ξεχασμένες διατάξεις της δεκαετίας του 1930… Από το περιεχόμενο του νομοσχεδίου προκύπτουν νομίζω οι υψηλές προσδοκίες μας από τα Πανεπιστήμια και το ανθρώπινο δυναμικό τους.
Εάν θέλετε να ενημερώνεστε για τις δράσεις μας, μπορείτε να δηλώσετε παρακάτω τα στοιχεία σας:
Εάν θέλετε να ενημερώνεστε για τις δράσεις μας, μπορείτε να δηλώσετε παρακάτω τα στοιχεία σας: